เมนู

กถํ สปฺปติสฺสวลกฺขณา หิรี, วชฺชภีรุกภยทสฺสาวิลกฺขณํ โอตฺตปฺปํ? เอกจฺโจ หิ ชาติมหตฺตปจฺจเวกฺขณา, สตฺถุมหตฺตปจฺจเวกฺขณา, ทายชฺชมหตฺตปจฺจเวกฺขณา, สพฺรหฺมจาริมหตฺตปจฺจเวกฺขณาติ เอวํ จตูหิ การเณหิ ตตฺถ คารเวน สปฺปติสฺสวลกฺขณํ หิริํ สมุฏฺฐาเปตฺวา ปาปํ น กโรติฯ เอกจฺโจ อตฺตานุวาทภยํ, ปรานุวาทภยํ, ทณฺฑภยํ, ทุคฺคติภยนฺติ เอวํ จตูหิ การเณหิ วชฺชโต ภายนฺโต วชฺชภีรุกภยทสฺสาวิลกฺขณํ โอตฺตปฺปํ ปจฺจุปฏฺฐาเปตฺวา ปาปกมฺมํ น กโรติฯ เอตฺถ จ อชฺฌตฺตสมุฏฺฐานาทิตา หิโรตฺตปฺปานํ ตตฺถ ตตฺถ ปากฏภาเวน วุตฺตา, น ปน เนสํ กทาจิ อญฺญมญฺญวิปฺปโยโคฯ น หิ ลชฺชนํ นิพฺภยํ, ปาปภยํ วา อลชฺชนํ อตฺถีติฯ เอวเมตฺถ วิตฺถารโต อตฺถวณฺณนา เวทิตพฺพาฯ

สุกฺกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. จริยสุตฺตวณฺณนา

[9] นวเม โลกนฺติ สตฺตโลกํฯ สนฺธาเรนฺตีติ อาจารสนฺธารณวเสน ธาเรนฺติฯ ฐเปนฺตีติ มริยาทายํ ฐเปนฺติฯ รกฺขนฺตีติ อาจารสนฺธารเณน มริยาทายํ ฐเปตฺวา รกฺขนฺติฯ ครุจิตฺตีการวเสน น ปญฺญาเยถาติ ครุํ กตฺวา จิตฺเต กรณวเสน น ปญฺญาเยถ, อยมาจาโร น ลพฺเภยฺยฯ มาตุจฺฉาติ วาติ เอตฺถ อิติ-สทฺโท อาทฺยตฺโถฯ เตน มาตุลานีติ วา อาจริยภริยาติ วา ครูนํ ทาราติ วาติ อิเม สงฺคณฺหาติฯ ตตฺถ มาตุ ภคินี มาตุจฺฉาฯ มาตุลภริยา มาตุลานีฯ ครูนํ ทารา มหาปิตุจูฬปิตุเชฏฺฐภาตุอาทีนํ ครุฏฺฐานิยานํ ภริยาฯ ยถา อเชฬกาติอาทีสุ อยํ สงฺเขปตฺโถ – ยถา อเชฬกาทโย ติรจฺฉานา หิโรตฺตปฺปรหิตา มาตาติ สญฺญํ อกตฺวา ภินฺนมริยาทา สพฺพตฺถ สมฺเภเทน วตฺตนฺติ, เอวมยํ มนุสฺสโลโก ยทิ โลกปาลธมฺมา น ภเวยฺยุํ, สพฺพตฺถ สมฺเภเทน วตฺเตยฺยฯ ยสฺมา ปนิเม โลกปาลกธมฺมา โลกํ ปาเลนฺติ, ตสฺมา นตฺถิ สมฺเภโทติฯ

จริยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. วสฺสูปนายิกสุตฺตวณฺณนา

[10] ทสเม อปญฺญตฺตาติ อนนุญฺญาตา, อวิหิตา วาฯ วสฺเสติ วสฺสารตฺตํ สนฺธาย วทติ, อุตุวสฺเสติ เหมนฺตํ สนฺธายฯ เอกินฺทฺริยํ ชีวํ วิเหเฐนฺตาติ รุกฺขลตาทีสุ ชีวสญฺญิตาย เอวมาหํสุฯ เอกินฺทฺริยนฺติ จ กายินฺทฺริยํ อตฺถีติ มญฺญมานา วทนฺติฯ สงฺฆาตํ อาปาเทนฺตาติ วินาสํ อาปาเทนฺตาฯ สํกสายิสฺสนฺตีติ อปฺโปสฺสุกฺกา นิพทฺธวาสํ วสิสฺสนฺติฯ อปรชฺชุคตาย อาสาฬฺหิยา อุปคนฺตพฺพาติ เอตฺถ อปรชฺชุ คตาย อสฺสาติ อปรชฺชุคตา, ตสฺสา อปรชฺชุคตาย อติกฺกนฺตาย, อปรสฺมิํ ทิวเสติ อตฺโถ, ตสฺมา อาสาฬฺหิปุณฺณมาย อนนฺตเร ปาฏิปททิวเส อุปคนฺตพฺพาติ เอวเมตฺถ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ มาสคตาย อาสาฬฺหิยา อุปคนฺตพฺพาติ มาโส คตาย อสฺสาติ มาสคตา, ตสฺสา มาสคตาย อติกฺกนฺตาย, มาเส ปริปุณฺเณติ อตฺโถฯ ตสฺมา อาสาฬฺหิปุณฺณมโต ปราย ปุณฺณมาย อนนฺตเร ปาฏิปททิวเส อุปคนฺตพฺพาติ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ

วสฺสูปนายิกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

กมฺมการณวคฺควณฺณนาย ลีนตฺถปฺปกาสนา นิฏฺฐิตาฯ

2. อธิกรณวคฺควณฺณนา

[11] ทุติยวคฺคสฺส ปฐเม อปฺปฏิสงฺขาเน น กมฺปตีติ ปฏิสงฺขานพลํ, อุปปริกฺขนปญฺญาเยตํ นามํฯ วีริยสีเสน สตฺต โพชฺฌงฺเค ภาเวนฺตสฺส อุปฺปนฺนํ พลํ ภาวนาพลํฯ วีริยุปตฺถมฺเภน หิ กุสลภาวนา พลวตี ถิรา อุปฺปชฺชติ, ตถา อุปฺปนฺนา พลวตี กุสลภาวนา พลวนฺโต สตฺต โพชฺฌงฺคาติปิ วุจฺจนฺติฯ อตฺถโต วีริยสมฺโพชฺฌงฺคสีเสน สตฺต โพชฺฌงฺคา โหนฺติฯ วุตฺตมฺปิ เจตํ – ‘‘ตตฺถ กตมํ ภาวนาพลํ? ยา กุสลานํ ธมฺมานํ อาเสวนา ภาวนา พหุลีกมฺมํ, อิทํ วุจฺจติ ภาวนาพลํฯ สตฺตปิ โพชฺฌงฺคา ภาวนาพล’’นฺติ (ธ. ส. 1361)ฯ

อกมฺปิยฏฺเฐนาติ ปฏิปกฺเขหิ อกมฺปนียฏฺเฐนฯ ทุรภิภวนฏฺเฐนาติ ทุรภิภวนียฏฺเฐนฯ อนชฺโฌมทฺทนฏฺเฐนาติ อธิภวิตฺวา อนวมทฺทนฏฺเฐนฯ