3. ตปนียสุตฺตวณฺณนา

[3] ตติเย ตปนียาติ เอตฺถ กตฺตุอตฺเถ อนีย-สทฺโทติ อาห ‘‘ตปนฺตีติ ตปนียา’’ติฯ ตปนฺตีติ วิพาเธนฺติ, วิเหเฐนฺตีติ อตฺโถฯ ตปนํ วา ทุกฺขํ, ทิฏฺเฐ เจว ธมฺเม อภิสมฺปรายญฺจ ตสฺส อุปฺปาทเนน เจว อนุพลปฺปทาเนน จ หิตาติ ตปนียาฯ อถ วา ตปนฺติ เตนาติ ตปนํ, อนุตาโป, วิปฺปฏิสาโรติ อตฺโถฯ ตสฺส เหตุภาวโต หิตาติ ตปนียาฯ อนุโสจตีติ วิปฺปฏิสารี หุตฺวา กตากตํ อนุคมฺม โสจติฯ โสจนญฺหิ กตตฺตา จ โหติ อกตตฺตา จฯ ตถา เจว ปาฬิยํ วิภตฺตํฯ นนฺทยกฺขาทีนํ วตฺถูนิ ปากฏานีติ ตานิ อทสฺเสตฺวา ทฺเวภาติกวตฺถุํ ทสฺเสนฺโต ‘‘เต กิรา’’ติ อาทิมาหฯ ตตฺถ เตติ ทฺเว ภาตโรฯ ปุน กิํ มคฺคสีติ ปุน กิํ อิจฺฉสิฯ

ตปนียสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. อุปญฺญาตสุตฺตวณฺณนา

[5] ปญฺจเม อิมญฺหิ ธมฺมทฺวยนฺติ กุสเลสุ ธมฺเมสุ อสนฺตุฏฺฐิตา, ปธานสฺมิํ อโนสกฺกนสงฺขาตํ ธมฺมทฺวยํฯ อิมินาติ ‘‘อสนฺตุฏฺฐิตา กุสเลสุ ธมฺเมสู’’ติ วจเนนฯ อิมํ ทีเปตีติ ‘‘ยาว โส อุปฺปชฺชติ, น ตาวาหํ สนฺตุฏฺโฐ อโหสิ’’นฺติ เอตํ ปริยนฺตํ กตฺวา วกฺขมานตฺถํ ทีเปติฯ ปธานสฺมินฺติ วีริยารมฺเภฯ อิมมตฺถนฺติ ‘‘ปธานสฺมิญฺจา’’ติอาทินา วุตฺตมตฺถํฯ วีริยปฺปวาเห วตฺตมาเน อนฺตรา เอว ปฏิคมนํ นิวตฺตนํ ปฏิวานํ, ตทสฺส อตฺถีติ ปฏิวานี, น ปฏิวานี อปฺปฏิวานี, ตสฺส ภาโว อปฺปฏิวานิตา, อโนสกฺกนาติ อาห ‘‘อปฺปฏิวานิตาติ อปฺปฏิกฺกมนา อโนสกฺกนา’’ติฯ ตตฺถ อโนสกฺกนาติ อปฺปฏินิวตฺติฯ

อาคมนียปฏิปทาติ สมถวิปสฺสนาสงฺขาตา ปุพฺพภาคปฏิปตฺติฯ สา หิ อาคจฺฉนฺติ วิเสสมธิคจฺฉนฺติ เอตาย, อาคจฺฉติ วา วิเสสาธิคโม เอตายาติ อาคมนียา, สา เอว ปฏิปชฺชิตพฺพโต ปฏิปทาติ อาคมนียปฏิปทาฯ อปฺปฏิวานปธานนฺติ โอสกฺกนารหิตปฺปธานํ, อนฺตรา อโนสกฺกิตฺวา กตวีริยนฺติ อตฺโถฯ

อุปญฺญาตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ