7. ราหุลสุตฺตวณฺณนา

[177] สตฺตเม ปถวีธาตุเรเวสาติ ทุวิธาเปสา ถทฺธฏฺเฐน, กกฺขฬฏฺเฐน, ผรุสฏฺเฐน เอกลกฺขณา ปถวีธาตุ เอวาติ อชฺฌตฺติกํ พาหิราย สทฺธิํ โยเชตฺวา ทสฺเสติฯ กสฺมา? พาหิราย ปถวีธาตุยา อเจตนาภาโว ปากโฏ, น อชฺฌตฺติกาย, ตสฺมา พาหิราย สทฺธิํ เอกสทิสา อเจตนาเยวาติ คณฺหนฺตสฺส สุขปริคฺคาหา โหติ, ยถา กิํ? ทนฺเตน โคเณน สทฺธิํ โยชิโต อทนฺโต กติปาหเมว วิสุกายติ วิปฺผนฺทติ, อถ น จิรสฺเสว ทมถํ อุเปติ, เอวํ อชฺฌตฺติกํ พาหิราย สทฺธิํ เอกสทิสาติ คณฺหนฺตสฺส กติปาหเมว อเจตนภาเวน อุปฏฺฐาติ, อถ น จิเรเนวสฺสา อเจตนภาโว ปากโฏ โหติ ธาตุมตฺตตาย ทสฺสนโตฯ เนตํ มม…เป.… ทฏฺฐพฺพนฺติ ตํ อุภยมฺปิ ‘‘น เอตํ มม, น เอโสหมสฺมิ, น เอโส เม อตฺตา’’ติ เอวํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทฏฺฐพฺพํฯ ยถาภูตนฺติ ยถาสภาวํฯ ตญฺหิ อนิจฺจาทิสภาวํ, ตสฺมา อนิจฺจํ ทุกฺขมนตฺตาติ เอวํ ทฏฺฐพฺพนฺติ อตฺโถฯ ยสฺมา ‘‘เนตํ มม, เนโสหมสฺมิ, น เมโส อตฺตา’’ติ ปสฺสนฺโต เนว กตฺถจิ อตฺตานํ ปสฺสติ, น ตํ ปรสฺส กิญฺจนภาเว อุปเนตพฺพํ ปสฺสติ, น ปรสฺส อตฺตานํ อตฺตโน กิญฺจนภาเว อุปเนตพฺพํ ปสฺสติ, ตสฺมา วุตฺตํ ‘‘จตุโกฏิกสุญฺญตา นาม กถิตา’’ติฯ

ราหุลสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. ชมฺพาลีสุตฺตวณฺณนา

[178] อฏฺฐเม สนฺตนฺติ องฺคสนฺตตาย เจว อารมฺมณสนฺตตาย จ กมนียํ มโนหรํฯ เจโตวิมุตฺตินฺติ รูปารูปาวจรํ จิตฺตวิมุตฺติํฯ เตเนวาห ‘‘อฏฺฐนฺนํ สมาปตฺตีนํ อญฺญตรํ สมาปตฺติ’’นฺติฯ เลปมกฺขิเตนาติ ลาขามกฺขิเตนฯ ปาริปนฺถิเก อโสเธตฺวาติ กามจฺฉนฺทาทิปาริปนฺถิเก อโสเธตฺวาฯ โย หิ กามาทีนวปจฺจเวกฺขณาทีหิ กามจฺฉนฺทํ น สุฏฺฐุ วิกฺขมฺเภตฺวา กายปฺปสฺสทฺธิวเสน ทุฏฺฐุลฺลํ สุปฺปฏิปฺปสฺสทฺธํ อกตฺวา อารมฺภธาตุมนสิการาทิวเสน ถินมิทฺธํ น สุฏฺฐุ ปฏิวิโนเทตฺวา สมถนิมิตฺตมนสิการาทิวเสน อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ น สมูหตํ กตฺวา อญฺเญปิ สมาธิปริปนฺเถ ธมฺเม น สุฏฺฐุ โสเธตฺวา ฌานํ สมาปชฺชติฯ โส อโสธิตํ อาสยํ ปวิฏฺฐภมโร วิย อสุทฺธํ อุยฺยานํ ปวิฏฺฐราชา วิย จ ขิปฺปเมว นิกฺขมติฯ โย ปน สมาธิปริปนฺเถ ธมฺเม สุฏฺฐุ วิโสเธตฺวา ฌานํ สมาปชฺชติ, โส สุวิโสธิตํ อาสยํ ปวิฏฺฐภมโร วิย สุปริสุทฺธํ อุยฺยานํ ปวิฏฺฐราชา วิย จ สกลมฺปิ ทิวสภาคํ อนฺโตสมาปตฺติยํเยว โหติฯ