7-8. มหาโมคฺคลฺลานสุตฺตาทิวณฺณนา

[167-168] สตฺตมฏฺฐเมสุ มหาโมคฺคลฺลานตฺเถรสฺสาติอาทินา โมคฺคลฺลานตฺเถรสฺส เหฏฺฐา ติณฺณํ มคฺคานํ สุขปฏิปททนฺธาภิญฺญภาโว, อรหตฺตมคฺคสฺส ทุกฺขปฏิปทขิปฺปาภิญฺญภาโว วุตฺโต, สาริปุตฺตตฺเถรสฺส ปน เหฏฺฐิมานํ ติณฺณํ มคฺคานํ สุขปฏิปททนฺธาภิญฺญภาโว, อรหตฺตมคฺคสฺส จ สุขปฏิปทขิปฺปาภิญฺญภาโว ทสฺสิโตฯ ยํ ปน วุตฺตํ วิสุทฺธิมคฺเค (วิสุทฺธิ. 2.801) ‘‘พุทฺธานํ ปน จตฺตาโรปิ มคฺคา สุขปฏิปทขิปฺปาภิญฺญาว อเหสุํ, ตถา ธมฺมเสนาปติสฺสฯ มหาโมคฺคลฺลานตฺเถรสฺส ปน ปฐมมคฺโค สุขปฏิปทขิปฺปาภิญฺโญ อโหสิ, อุปริ ตโย ทุกฺขปฏิปททนฺธาภิญฺญา’’ติฯ ยญฺจ วุตฺตํ อฏฺฐสาลินิยํ (ธ. ส. อฏฺฐ. 1476) ‘‘ตถาคตสฺส หิ สาริปุตฺตตฺเถรสฺส จ จตฺตาโรปิ มคฺคา สุขปฏิปทขิปฺปาภิญฺญาว อเหสุํ, มหาโมคฺคลฺลานตฺเถรสฺส ปน ปฐมมคฺโค สุขปฏิปทขิปฺปาภิญฺโญ อุปริ ตโย ทุกฺขปฏิปทขิปฺปาภิญฺญา’’ติ, ตํ สพฺพํ อญฺญมญฺญํ นานุโลเมติฯ อิมาย ปาฬิยา อิมาย จ อฏฺฐกถาย น สเมติ, ตสฺมา วีมํสิตพฺพเมตํฯ ตํตํภาณกานํ วา มเตน ตตฺถ ตตฺถ ตถา ตถา วุตฺตนฺติ คเหตพฺพํฯ

มหาโมคฺคลฺลานสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. สสงฺขารสุตฺตวณฺณนา

[169] นวเม สสงฺขาเรน ทุกฺเขน กสิเรน อธิมตฺตปโยคํ กตฺวาว กิเลสปรินิพฺพานธมฺโมติ สสงฺขารปรินิพฺพายีฯ อสงฺขาเรน อปฺปโยเคน อธิมตฺตปโยคํ อกตฺวาว กิเลสปรินิพฺพานธมฺโมติ อสงฺขารปรินิพฺพายีฯ ธมฺมานุสารี ปุคฺคโล หิ อาคมนมฺหิ กิเลเส วิกฺขมฺเภนฺโต อปฺปทุกฺเขน อกสิเรน อกิลมนฺโตว วิกฺขมฺเภตุํ สกฺโกติฯ สทฺธานุสารี ปุคฺคโล ปน ทุกฺเขน กสิเรน กิลมนฺโต หุตฺวา วิกฺขมฺเภตุํ, ตสฺมา ธมฺมานุสาริสฺส ปุพฺพภาคมคฺคกฺขเณ กิเลสจฺเฉทกํ ญาณํ อทนฺธํ ติขิณํ สูรํ หุตฺวา วหติฯ ยถา นาม ติขิเณน อสินา กทลิํ ฉินฺทนฺตสฺส ฉินฺนฏฺฐานํ มฏฺฐํ โหติ, อติสีฆํ วหติ, สทฺโท น สุยฺยติ, พลววายามกิจฺจํ น โหติ, เอวรูปา ธมฺมานุสาริโน ปุพฺพภาคภาวนา โหติฯ สทฺธานุสาริโน ปน ปุพฺพภาคกฺขเณ กิเลสจฺเฉทกํ ญาณํ ทนฺธํ อติขิณํ อสูรํ หุตฺวา วหติฯ ยถา นาม กุณฺเฐน อสินา กทลิํ ฉินฺทนฺตสฺส ฉินฺนฏฺฐานํ น มฏฺฐํ โหติ, อติสีฆํ น วหติ, สทฺโท สุยฺยติ, พลววายามกิจฺจํ อิจฺฉิตพฺพํ โหติ, เอวรูปา สทฺธานุสาริโน ปุพฺพภาคภาวนา โหติฯ เอวํ สนฺเตปิ เนสํ กิเลสกฺขเย นานตฺตํ นตฺถิ, อนวเสสาว กิเลสา ขียนฺติฯ

สสงฺขารสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ