เมนู

9-10. ธมฺมกถิกสุตฺตาทิวณฺณนา

[139-140] นวเม อปฺปญฺจ ภาสตีติ สมฺปตฺตปริสาย โถกเมว กเถติฯ อสหิตญฺจาติ กเถนฺโต จ ปน น อตฺถยุตฺตํ กาลยุตฺตํ กเถติฯ ปริสา จสฺส น กุสลา โหตีติ โสตุํ นิสินฺนปริสา จสฺส ยุตฺตายุตฺตํ การณาการณํ สิลิฏฺฐาสิลิฏฺฐํ น ชานาตีติ อตฺโถฯ เอวรูโปติ อยํ เอวํชาติโก พาลธมฺมกถิโก เอวํชาติกาย พาลปริสาย ธมฺมกถิโกตฺเวว นามํ ลภติฯ อิมินา นเยน สพฺพตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ เอตฺถ จ ทฺเวเยว ชนา สภาวธมฺมกถิกา, น อิตเรฯ อิตเร ปน ธมฺมกถิกานํ อนฺโต ปวิฏฺฐตฺตา เอวํ วุตฺตาฯ ทสมํ อุตฺตานเมวฯ

ธมฺมกถิกสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปุคฺคลวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

(15) 5. อาภาวคฺโค

1-6. อาภาสุตฺตาทิวณฺณนา

[141-146] ปญฺจมสฺส ปฐมาทีนิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ

อาภาสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7-10. ทุติยกาลสุตฺตาทิวณฺณนา

[147-150] สตฺตเม ปรมตฺถโต อวิชฺชมานสภาวสฺส กาลสฺส ภาวนาทิโยโค น สมฺภวตีติ อาห ‘‘กาลาติ ตสฺมิํ ตสฺมิํ กาเล ธมฺมสฺสวนาทิวเสน ปวตฺตานํ กุสลธมฺมานํ เอตํ อธิวจน’’นฺติฯ กาลสหจริตา หิ กุสลา ธมฺมา อิธ กาล-สทฺเทน คหิตา อปรสฺส อสมฺภวโตฯ อฏฺฐมาทีนิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ

ทุติยกาลสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อาภาวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ตติยปณฺณาสกํ นิฏฺฐิตํฯ

4. จตุตฺถปณฺณาสกํ

(16) 1. อินฺทฺริยวคฺโค

1-5. อินฺทฺริยสุตฺตาทิวณฺณนา

[151-155] จตุตฺถสฺส ปฐมาทีนิ อุตฺตานาเนวฯ

อินฺทฺริยสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6-8. กปฺปสุตฺตาทิวณฺณนา

[156-158] ฉฏฺเฐ สํวฏฺฏนํ วินสฺสนํ สํวฏฺโฏ, สํวฏฺฏโต อุทฺธํ ตถา ฐายี สํวฏฺฏฏฺฐายีฯ วิวฏฺฏนํ นิพฺพตฺตนํ, วฑฺฒนํ วา วิวฏฺโฏฯ ‘‘เตโชสํวฏฺโฏ, อาโปสํวฏฺโฏ, วาโยสํวฏฺโฏติ เอวํ สํวฏฺฏสีมานุกฺกเมน สํวฏฺเฏสุ วตฺตพฺเพสุ ตถา อวตฺวา อาโปสํวฏฺโฏ, เตโชสํวฏฺโฏ, วาโยสํวฏฺโฏติ วจนํ สํวฏฺฏมหาภูตเทสนานุปุพฺพิยา’’ติ เกจิฯ ‘‘ภาวีสํวฏฺฏานุปุพฺพิยา’’ติ อปเรฯ อาเปน สํวฏฺโฏ อาโปสํวฏฺโฏฯ สํวฏฺฏสีมาติ สํวฏฺฏนมริยาทาฯ สํวฏฺฏตีติ วินสฺสติฯ สทาติ สพฺพกาลํ, ตีสุปิ สํวฏฺฏกาเลสูติ อตฺโถฯ เอกํ พุทฺธกฺเขตฺตํ วินสฺสตีติ เอตฺถ พุทฺธกฺเขตฺตํ นาม ติวิธํ โหติ ชาติกฺเขตฺตํ, อาณากฺเขตฺตํ, วิสยกฺเขตฺตญฺจฯ

ตตฺถ ชาติกฺเขตฺตํ ทสสหสฺสจกฺกวาฬปริยนฺตํ โหติ, ตถาคตสฺส ปฏิสนฺธิคฺคหณาทีสุ กมฺปติฯ อาณากฺเขตฺตํ โกฏิสตสหสฺสจกฺกวาฬปริยนฺตํ, ยตฺถ รตนสุตฺตํ (ขุ. ปา. 6.1 อาทโย; สุ. นิ. 224 อาทโย) ขนฺธปริตฺตํ (อ. นิ. 4.67; จูฬว. 251) ธชคฺคปริตฺตํ (สํ. นิ. 1.249) อาฏานาฏิยปริตฺตํ (ที. นิ. 3.277-278) โมรปริตฺตนฺติ (ชา. 1.2.17-18) อิเมสํ ปริตฺตานํ อานุภาโว วตฺตติฯ วิสยกฺเขตฺตํ อนนฺตาปริมาณํ, ยํ ‘‘ยาวตา วา ปนากงฺเขยฺยา’’ติ (อ. นิ. 3.81) วุตฺตํฯ ตตฺถ ยํ ยํ ตถาคโต อากงฺขติ, ตํ ตํ ชานาติฯ