2. ปฏิภานสุตฺตวณฺณนา

[132] ทุติเย ปฏิภานํ วุจฺจติ ญาณมฺปิ ญาณสฺส อุปฏฺฐิตวจนมฺปิ, ตํ อิธ อธิปฺเปตํ, อตฺถยุตฺตํ การณยุตฺตญฺจ ปฏิภานมสฺสาติ ยุตฺตปฺปฏิภาโนฯ ปุจฺฉานนฺตรเมว สีฆํ พฺยากาตุํ อสมตฺถตาย โนมุตฺตปฺปฏิภานมสฺสาติ โนมุตฺตปฺปฏิภาโนฯ อิมินา นเยน เสสา เวทิตพฺพาฯ เอตฺถ ปน ปฐโม กญฺจิ กาลํ วีมํสิตฺวา ยุตฺตเมว เปกฺขติ ติปิฏกจูฬนาคตฺเถโร วิยฯ โส ปน ปญฺหํ ปุฏฺโฐ ปริคฺคเหตฺวา ยุตฺตปฺปตฺตการณเมว กเถติฯ ทุติโย ปุจฺฉานนฺตรเมว เยน วา เตน วา วจเนน ปฏิพาหติ, วีมํสิตฺวาปิ จ ยุตฺตํ น ปกฺเขติ จตุนิกายิกปิณฺฑติสฺสตฺเถโร วิยฯ โส ปน ปญฺหํ ปุฏฺโฐ ปญฺหปริโยสานมฺปิ นาคเมติ, ยํ วา ตํ วา กเถติเยว, วจนตฺถํ ปนสฺส วีมํสิยมานํ กตฺถจิ น ลคติฯ ตติโย ปุจฺฉาสมกาลเมว ยุตฺตํ เปกฺขติ, ตํขณํเยว จ นํ พฺยากโรติ ติปิฏกจูฬาภยตฺเถโร วิยฯ โส ปน ปญฺหํ ปุฏฺโฐ สีฆเมว กเถติ, ยุตฺตปฺปตฺตการโณ จ โหติฯ จตุตฺโถ ปุฏฺโฐ สมาโน เนว ยุตฺตํ เปกฺขติ, น เยน วา เตน วา ปฏิพาหิตุํ สกฺโกติ, ติพฺพนฺธการนิมุคฺโค วิย โหติ ลาฬุทายิตฺเถโร วิยฯ

ปฏิภานสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3-4. อุคฺฆฏิตญฺญูสุตฺตาทิวณฺณนา

[133-4] ตติเย อุคฺฆฏิตญฺญูติ เอตฺถ อุคฺฆฏนํ นาม ญาณุคฺฆฏนํ, ญาเณน อุคฺฆฏิตมตฺเตเยว ชานาตีติ อตฺโถฯ สห อุทาหฏเวลายาติ อุทาหาเร อุทาหฏมตฺเตเยวฯ ธมฺมาภิสมโย โหตีติ จตุสจฺจธมฺมสฺส ญาเณน สทฺธิํ อภิสมโยฯ อยํ วุจฺจตีติ อยํ ‘‘จตฺตาโร สติปฏฺฐานา’’ติอาทินา (วิภ. 355) นเยน สํขิตฺเตน มาติกาย ฐปิยมานาย เทสนานุสาเรน ญาณํ เปเสตฺวา อรหตฺตํ คณฺหิตุํ สมตฺโถ ปุคฺคโล ‘‘อุคฺฆฏิตญฺญู’’ติ วุจฺจติฯ วิปญฺจิตํ วิตฺถาริตเมว อตฺถํ ชานาตีติ วิปญฺจิตญฺญูฯ อยํ วุจฺจตีติ อยํ สํขิตฺเตน มาติกํ ฐเปตฺวา วิตฺถาเรน อตฺเถ ภาชิยมาเน อรหตฺตํ ปาปุณิตุํ สมตฺโถ ปุคฺคโล ‘‘วิปญฺจิตญฺญู’’ติ วุจฺจติ ฯ อุทฺเทสาทีหิ เนตพฺโพติ เนยฺโยฯ อนุปุพฺเพน ธมฺมาภิสมโยติ อนุกฺกเมน อรหตฺตปฺปตฺติฯ พฺยญฺชนปทเมว ปรมํ อสฺสาติ ปทปรโมฯ น ตาย ชาติยา ธมฺมาภิสมโย โหตีติ เตน อตฺตภาเวน ฌานํ วา วิปสฺสนํ วา มคฺคํ วา ผลํ วา นิพฺพตฺเตตุํ น สกฺโกตีติ อตฺโถฯ จตุตฺถํ อุตฺตานเมวฯ

อุคฺฆฏิตญฺญูสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5-8. สาวชฺชสุตฺตาทิวณฺณนา

[135-8] ปญฺจเม สาวชฺโชติ สโทโสฯ สาวชฺเชน กายกมฺเมนาติ สโทเสน ปาณาติปาตาทินา กายกมฺเมนฯ อิตเรสุปิ เอเสว นโยฯ อยํ วุจฺจตีติ อยํ ปุคฺคโล ตีหิ ทฺวาเรหิ อายูหนกมฺมสฺส สโทสตฺตา คูถกุณปาทิภริโต ปเทโส วิย ‘‘สาวชฺโช’’ติ วุจฺจติฯ สาวชฺเชน พหุลนฺติ ยสฺส สาวชฺชเมว กายกมฺมํ พหุลํ โหติ, อปฺปํ อนวชฺชํฯ โส ‘‘สาวชฺเชน พหุลํ กายกมฺเมน สมนฺนาคโต อปฺปํ อนวชฺเชนา’’ติ วุจฺจติฯ อิตเรสุปิ เอเสว นโยฯ โก ปน เอวรูโป โหตีติ? โย คามธมฺมตาย วา นิคมธมฺมตาย วา กทาจิ กรหจิ อุโปสถํ สมาทิยติ, สีลานิ ปูเรติฯ อยํ วุจฺจตีติ อยํ ปุคฺคโล ตีหิ ทฺวาเรหิ อายูหนกมฺเมสุ สาวชฺชสฺเสว พหุลตาย อนวชฺชสฺส อปฺปตาย ‘‘วชฺชพหุโล’’ติ วุจฺจติฯ ยถา หิ เอกสฺมิํ ปเทเส ทุพฺพณฺณานิ ทุคฺคนฺธานิ ปุปฺผานิ ราสิกตานสฺสุ, เตสํ อุปริ ตหํ ตหํ อธิมุตฺตกวสฺสิกปาฏลานิ ปติตานิ ภเวยฺยุํ, เอวรูโป อยํ ปุคฺคโล เวทิตพฺโพฯ ยถา ปน เอกสฺมิํ ปเทเส อธิมุตฺตกวสฺสิกปาฏลานิ ราสิกตานสฺสุ, เตสํ อุปริ ตหํ ตหํ ทุคฺคนฺธานิ พทรปุปฺผาทีนิ ปติตานิ ภเวยฺยุํฯ เอวรูโป ตติโย ปุคฺคโล เวทิตพฺโพฯ จตุตฺโถ ปน ตีหิ ทฺวาเรหิ อายูหนกมฺมสฺส นิทฺโทสตฺตา จ จตุมธุรภริตสุวณฺณวาติ วิย ทฏฺฐพฺโพฯ ฉฏฺฐาทีนิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ

สาวชฺชสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ