7. อปริหานิยสุตฺตวณฺณนา

[37] สตฺตเม นิพฺพานสนฺติเกเยว จรตีติ กิเลสนิพฺพานสฺส อนุปาทาปรินิพฺพานสฺส จ สนฺติเกเยว จรติ ‘‘น จิรสฺเสว อธิคมิสฺสตี’’ติ กตฺวา ฯ คาถาย อปฺปมาทรโตติ สมถวิปสฺสนาย อปฺปมชฺชเน รโต อภิรโต, อปฺปมาเทเนว รตฺตินฺทิวํ วีตินาเมนฺโตติ อตฺโถฯ ปมาทํ ภยโต ปสฺสนฺโตติ นิรยูปปตฺติอาทิภยเหตุโต ปมาทํ ภยโต ปสฺสนฺโตฯ อภพฺโพ ปริหานายาติ โส เอวรูโป สมถวิปสฺสนาธมฺเมหิ มคฺคผเลหิ วา ปริหานาย อภพฺโพฯ สมถวิปสฺสนาโต หิ สมฺปตฺตโต น ปริหายติ, อิตรานิ จ อปฺปตฺตานิ ปาปุณาตีติฯ

อปริหานิยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. ปติลีนสุตฺตวณฺณนา

[38] อฏฺฐเม อนฺตวา โลโกติ เอกปสฺเสน วฑฺฒิตํ กสิณนิมิตฺตํ ‘‘โลโก’’ติ คาเหน วา ตกฺเกน วา อุปฺปนฺนทิฏฺฐิฯ ลาภี หิ ฌานจกฺขุนา ปสฺสิตฺวา คณฺหาติ, อิตโร ตกฺกมตฺเตนฯ อนนฺตวาติ สมนฺตโต วฑฺฒิตํ อปฺปมาณํ กสิณนิมิตฺตํ ‘‘โลโก’’ติ คาเหน วา ตกฺเกน วา อุปฺปนฺนทิฏฺฐิฯ ตํ ชีวํ ตํ สรีรนฺติ ชีโว สรีรญฺจ เอกเมว วตฺถูติ อุปฺปนฺนทิฏฺฐิฯ วิสฺสฏฺฐานีติ สกปริจฺจชนวเสน นิสฺสฏฺฐานิฯ วนฺตานีติ อิทํ ปุน อนาทิยนภาวทสฺสนวเสน วุตฺตํฯ จตฺตมฺปิ หิ เกจิ คณฺหนฺติ, นยิทเมวนฺติ ทสฺสนตฺถํ ‘‘วนฺตานี’’ติ วุตฺตํฯ น หิ ยํ เยน วนฺตํ, น โส ตํ ปุน อาทียติฯ วนฺตมฺปิ กิญฺจิ สสนฺตติลคฺคํ สิยา, นยิทเมวนฺติ ทสฺสนตฺถํ ‘‘มุตฺตานี’’ติ วุตฺตํฯ เตเนวาห ‘‘ฉินฺนพนฺธนานิ กตานี’’ติ, สนฺตติโต วินิโมจนวเสน ฉินฺนพนฺธนานิ กตานีติ อตฺโถฯ มุตฺตมฺปิ กิญฺจิ มุตฺตพนฺธนํ วิย ผลํ กุหิญฺจิ ติฏฺฐติ, น เอวมิทนฺติ ทสฺสนตฺถํ ‘‘ปหีนานี’’ติ วุตฺตํฯ ยถา กิญฺจิ ทุนฺนิสฺสฏฺฐํ ปุน อาทาย สมฺมเทว นิสฺสฏฺฐํ ‘‘ปฏินิสฺสฏฺฐ’’นฺติ วุจฺจติ, เอวํ วิปสฺสนาย นิสฺสฏฺฐานิ อาทินฺนสทิสานิ มคฺเคน ปหีนานิ ปฏินิสฺสฏฺฐานิ นาม โหนฺตีติ ทสฺสนตฺถํ ‘‘ปฏินิสฺสฏฺฐานี’’ติ วุตฺตํฯ เตเนวาห ‘‘ยถา น ปุน จิตฺตํ อาโรหนฺติ, เอวํ ปฏินิสฺสชฺชิตานี’’ติฯ

กาเมสนาติ กามานํ เอสนา, กามสงฺขาตา วา เอสนา กาเมสนาฯ