เมนู

2. สงฺคหสุตฺตวณฺณนา

[32] ทุติเย ตสฺส ทานเมว ทาตพฺพนฺติ ปพฺพชิตสฺส ปพฺพชิตปริกฺขารํ ปตฺตจีวราทิ, คิหิโน คิหิปริกฺขารํ วตฺถาวุธยานสยนาทิ ทาตพฺพํฯ สพฺพนฺติ สพฺพํ อุปการํฯ มกฺเขตฺวา นาเสติ มกฺขิภาเว ฐตฺวาฯ เตเลน วิย มกฺเขตีติ สตโธตเตเลน มกฺเขติ วิยฯ อตฺถวฑฺฒนกถาติ หิตาวหกถาฯ กถาคหณญฺเจตฺถ นิทสฺสนมตฺตํ, ปเรสํ หิตาวโห กายปฺปโยโคปิ อตฺถจริยาฯ อฏฺฐกถายํ ปน วจิปฺปโยควเสเนว อตฺถจริยา วุตฺตาฯ สมานตฺตตาติ สทิสภาโว, สมานฏฺฐาเน ฐปนํ, ตํ ปนสฺส สมานฏฺฐปนํ อตฺตสทิสตากรณมุเขน เอกสมฺโภคตาฯ อตฺตโน สุขุปฺปตฺติยํ ตสฺส จ ทุกฺขุปฺปตฺติยํ เตน ทุกฺเขน อตฺตนา เอกสมฺโภคตาติ อาห ‘‘สมานสุขทุกฺขภาโว’’ติฯ สา จ สมานสุขทุกฺขตา เอกโต นิสชฺชาทินา ปากฏา โหตีติ ทสฺเสนฺโต ‘‘เอกาสเน’’ติอาทิมาหฯ

ตตฺถ ชาติยา หีโน โภเคน อธิโก ทุสฺสงฺคโห โหติฯ น หิ สกฺกา เตน สทฺธิํ เอกปริโภโค กาตุํ ชาติยา หีนตฺตาฯ ตสฺส ตถา อกริยมาเน จ โส กุชฺฌติ โภเคน อธิกตฺตา, ตสฺมา โส ทุสฺสงฺคโหฯ โภเคน หีโน ชาติยา อธิโกปิ ทุสฺสงฺคโห โหติฯ โส หิ ‘‘อหํ ชาติมา’’ติ โภคสมฺปนฺเนน สทฺธิ เอกปริโภคํ อิจฺฉติ, ตสฺมิํ อกริยมาเน กุชฺฌติฯ อุโภหิปิ หีโน สุสงฺคโห โหติฯ น หิ โส อิตเรน สทฺธิํ เอกปริโภคํ อิจฺฉติ ชาติยา หีนภาวโต, น อกริยมาโน กุชฺฌติ โภเคน หีนภาวโตฯ อุโภหิ สทิโสปิ สุสงฺคโหเยวฯ สทิสภาเวเนว อิตเรน สห เอกปริโภคสฺส ปจฺจาสีสาย, อกรเณ จ ตสฺส กุชฺฌนสฺส อภาวโตฯ ภิกฺขุ ทุสฺสีโล ทุสฺสงฺคโห โหติฯ น หิ สกฺกา เตน สทฺธิํ เอกปริโภคํ กาตุํ, อกริยมาเน จ กุชฺฌติฯ สีลวา ปน สุสงฺคโห โหติฯ สีลวา หิ อทียมาเนปิ กิสฺมิญฺจิ อามิเส อกริยมาเนปิ สงฺคเห น กุชฺฌติ, อญฺญํ อตฺตนา สทฺธิํ ปริโภคํ อกโรนฺตมฺปิ น ปาปเกน จิตฺเตน ปสฺสติ เปสลภาวโตฯ ตโต เอว ปริโภโคปิ อเนน สทฺธิํ สุกโร โหติ, ตสฺมา คิหิ เจ, อุโภหิ สทิโสฯ ปพฺพชิโต เจ, สีลวา ปุคฺคโล ฯ เอวํ สมานตฺตตาย สงฺคเหตพฺโพฯ เตเนวาห ‘‘โส สเจ คหฏฺฐสฺส ชาติยา ปพฺพชิตสฺส สีเลน สทิโส โหติ, ตสฺสายํ สมานตฺตตา กาตพฺพา’’ติฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

สงฺคหสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. สีหสุตฺตวณฺณนา

[33] ตติเย สีโหติ ปริสฺสยสหนโต ปฏิปกฺขหนนโต จ ‘‘สีโห’’ติ ลทฺธนาโม มิคาธิปติฯ จตฺตาโรติ สมาเนปิ สีหชาติภาเว วณฺณวิเสสาทิสิทฺเธน วิเสเสน จตฺตาโร สีหาฯ เต อิทานิ นามโต วณฺณโต อาหารโต ทสฺเสตฺวา อิธาธิปฺเปตสีหํ นานปฺปการโต วิภาเวตุํ ‘‘ติณสีโห’’ติอาทิ อารทฺธํฯ ติณภกฺโข สีโห ติณสีโห ปุริมปเท อุตฺตรปทโลเปน ยถา ‘‘สากปตฺถิโว’’ติ (ปาณินิ 2.1.60)ฯ กาฬวณฺณตาย กาฬสีโหฯ ตถา ปณฺฑุสีโหฯ เตนาห ‘‘กาฬคาวิสทิโส, ปณฺฑุปลาสวณฺณคาวิสทิโส’’ติ จฯ รตฺตกมฺพลสฺส วิย เกสโร เกสรกโลโม เอตสฺส อตฺถีติ เกสรีฯ ลาขาปริกมฺมกเตหิ วิย ปาทปริยนฺเตหีติ จ โยชนาฯ

กมฺมานุภาวสิทฺธอธิปจฺจมเหสกฺขตาหิ สพฺพมิคคณสฺส ราชาฯ สุวณฺณคุหโต วาติอาทิ ‘‘สีหสฺส วิหาโร กิริยา เอวํ โหตี’’ติ กตฺวา วุตฺตํฯ

สมํ ปติฏฺฐาเปตฺวาติ สพฺพภาเคหิ สมเมว ภูมิยํ ปติฏฺฐาเปตฺวาฯ อากฑฺฒิตฺวาติ ปุรโต อากฑฺฒิตฺวาฯ อภิหริตฺวาติ อภิมุขํ หริตฺวาฯ สงฺฆาตนฺติ วินาสํฯ วีสติยฏฺฐิกํ ฐานํ อุสภํ

สมสีโหติ สมชาติโก สมปฺปภาโว จ สีโหฯ สมาโนสฺมีติ เทสนามตฺตํ, สมปฺปภาวตาย เอว น ภายติฯ สกฺกายทิฏฺฐิพลวตายาติ ‘‘เก อญฺเญ อมฺเหหิ อุตฺตริตรา, อถ โข มยเมว มหาพลา’’ติ เอวํ พลาติมานนิมิตฺตาย อหํการเหตุภูตาย สกฺกายทิฏฺฐิยา พลวภาเวนฯ สกฺกายทิฏฺฐิยา ปหีนตฺตาติ นิรหํการตฺตา อตฺตสิเนหสฺส สุฏฺฐุ สมุคฺฆาตตฺตา น ภายติ

ตถา ตถาติ สีหสทิสตาทินา เตน เตน ปกาเรน อตฺตานํ กเถสีติ วตฺวา ตมตฺถํ วิวริตฺวา ทสฺเสตุํ ‘‘สีโหติ โข’’ติอาทิ วุตฺตํฯ