ผุฏฺฐสฺส ปรมา สนฺตีติ อสฺส อเนน ขีณาสเวน พุทฺเธน ปรมา สนฺติ ญาณผุสเนน ผุฏฺฐาติ เอวเมตฺถ สมฺพนฺโธ เวทิตพฺโพฯ เตนาห ‘‘ผุฏฺฐสฺสา’’ติอาทิฯ นิพฺพาเน กุโตจิ ภยํ นตฺถีติ กุโตจิ ภยการณโต นิพฺพาเน ภยํ นตฺถิ อสงฺขตภาเวน สพฺพโส เขมตฺตาฯ เตนาห ภควา – ‘‘เขมญฺจ โว, ภิกฺขเว, ธมฺมํ เทเสสฺสามิ เขมคามินิญฺจ ปฏิปท’’นฺติอาทิ (สํ. นิ. 4.379-408)ฯ นิพฺพานปฺปตฺตสฺส วา กุโตจิ ภยํ นตฺถีติ นิพฺพานํ อกุโตภยนฺติ เอวเมตฺถ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพ, น กุโตจิ ภยํ เอตฺถ เอตสฺมิํ อธิคเตติ อกุโตภยํ, นิพฺพานนฺติ เอวเมตฺถ นิพฺพจนญฺจ ทฏฺฐพฺพํฯ

อนีโฆ นิทฺทุกฺโขฯ สพฺพกมฺมกฺขยํ ปตฺโตติ สพฺเพสํ กมฺมานํ ขยํ ปริโยสานํ อจฺจนฺตภาวํ ปตฺโตฯ อุปธี สมฺมเทว ขียนฺติ เอตฺถาติ อุปธิสงฺขโย, นิพฺพานนฺติ อาห ‘‘อุปธิสงฺขยสงฺขาเต นิพฺพาเน’’ติฯ จกฺกนฺติ ธมฺมจกฺกํฯ ปวตฺตยีติ เตปริวฏฺฏํ ทฺวาทสาการํ ปวตฺเตสิ ฯ มหนฺเตหิ สีลาทิคุเณหิ สมนฺนาคตตฺตา มหนฺตํฯ วีตสารทนฺติ จตุเวสารชฺชโยเคน วีตสารทํฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ

โลกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. กาฬการามสุตฺตวณฺณนา

[24] จตุตฺเถ พาฬฺหํ โข เน ปสํสสีติ เน สมเณ พาฬฺหํ กตฺวา ปสํสสิ วณฺณยสิฯ กีทิสํ สีลํ เอเตสนฺติ กิํสีลาฯ โก สมาจาโร เอเตสนฺติ กิํสมาจาราฯ คุณมคฺคสณฺฐิตาติ คุณคฺคสณฺฐิตาฯ ม-กาโร ปทสนฺธิกโร, อคฺคคุเณ ปติฏฺฐิตาติ วุตฺตํ โหติฯ สนฺตินฺทฺริยา สนฺตมานสา, ‘‘สนฺตํ เตสํ คตํ ฐิต’’นฺติปิ ปฐนฺติฯ เอกกิยาติ เอกกา, จตูสุ อิริยาปเถสุ เอกกา หุตฺวา วิหรนฺตีติ อธิปฺปาโยฯ เตเนวาห ‘‘อทุติยา’’ติฯ ตาทิสา สมณา มมาตีติ เอตฺถ อิติ-สทฺโท อาทิอตฺโถฯ เตน –

‘‘กายกมฺมํ สุจิ เนสํ, วาจากมฺมํ อนาวิลํ;

มโนกมฺมํ สุวิสุทฺธํ, ตาทิสา สมณา มมฯ