เมนู

สุราปานเมวาติ มชฺชลกฺขณปฺปตฺตาย สุราย ปานเมวฯ สุราคหเณเนเวตฺถ เมรยมฺปิ สงฺคหิตํฯ เอกาคารเมว อุญฺฉตีติ เอกาคาริโกฯ เอกาโลเปเนว วตฺตตีติ เอกาโลปิโกฯ ทียติ เอตายาติ ทตฺติ, ทฺวตฺติอาโลปมตฺตคฺคาหิ ขุทฺทกํ ภิกฺขาทานภาชนํฯ เตนาห ‘‘ขุทฺทกปาตี’’ติฯ อภุญฺชนวเสน เอโก อโห เอตสฺส อตฺถีติ เอกาหิโก, อาหาโร, ตํ เอกาหิกํฯ โส ปน อตฺถโต เอกทิวสํ ลงฺฆโก โหตีติ อาห ‘‘เอกาทิวสนฺตริก’’นฺติฯ ทฺวาหิกนฺติอาทีสุปิ เอเสว นโยฯ เอกาหํ อภุญฺชิตฺวา เอกาหํ ภุญฺชนํ เอกาหวาโร, ตํ เอกาหิกเมว อตฺถโตฯ ทฺวีหํ อภุญฺชิตฺวา ทฺวีหํ ภุญฺชนํ ทฺวีหวาโรฯ เสสปททฺวเยปิ เอเสว นโยฯ อุกฺกฏฺโฐ ปน ปริยายภตฺตโภชนิโก ทฺวีหํ อภุญฺชิตฺวา เอกาหเมว ภุญฺชติฯ เสสทฺวเยปิ เอเสว นโยฯ

มิจฺฉาวายามวเสเนว อุกฺกุฏิกวตานุโยโคติ อาห ‘‘อุกฺกุฏิกวีริยมนุยุตฺโต’’ติฯ อตฺตกิลมถานุโยคนฺติ อตฺตโน กิลมถานุโยคํ, สรีรทุกฺขการณนฺติ อตฺโถฯ สรีรปริยาโย หิ อิธ อตฺตสทฺโท ‘‘อตฺตนฺตโป’’ติอาทีสุ (ม. นิ. 2.413) วิยฯ ทฺเว อนฺเตติ อุโภ โกฏิโย, อุโภ ลามกปฏิปตฺติโยติ อตฺโถฯ ลามกมฺปิ หิ อนฺโตติ วุจฺจติ ‘‘อนฺตมิทํ, ภิกฺขเว, ชีวิกานํ (สํ. นิ. 3.80; อิติวุ. 61), โกฏฺฐโก อนฺโต’’ติ เอวมาทีสุฯ มชฺฌิมปฏิปทาย อุปฺปถภาเวน อมนียา คนฺตพฺพา ญาตพฺพาติ อนฺตาฯ ตโต เอว ลามกาฯ

อเจลกวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

เปยฺยาลวคฺควณฺณนา

[164-184] สมนุญฺโญติ สมฺมเทว กตานุญฺโญฯ เตนาห ‘‘สมานชฺฌาสโย’’ติฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ

อิติ มโนรถปูรณิยา องฺคุตฺตรนิกาย-อฏฺฐกถาย

ติกนิปาตวณฺณนาย อนุตฺตานตฺถทีปนา สมตฺตาฯ

ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

องฺคุตฺตรนิกาเย

จตุกฺกนิปาต-ฏีกา

1. ปฐมปณฺณาสกํ

1. ภณฺฑคามวคฺโค

1-2. อนุพุทฺธสุตฺตาทิวณฺณนา

[1-2] จตุกฺกนิปาตสฺส ปฐเม อนุโพโธ ปุพฺพภาคิยํ ญาณํ, ปฏิเวโธ อนุโพเธน อภิสมโยฯ ตตฺถ ยสฺมา อนุโพธปุพฺพโก ปฏิเวโธ อนุโพเธน วินา น โหติฯ อนุโพโธ หิ เอกจฺโจ ปฏิเวธสมฺพทฺโธ, ตทุภยาภาวเหตุกญฺจ วฏฺเฏ สํสรณํ, ตสฺมา วุตฺตํ ปาฬิยํ ‘‘อนนุโพธา…เป.… ตุมฺหากญฺจา’’ติฯ ปฏิสนฺธิคฺคหณวเสน ภวโต ภวนฺตรูปคมนํ สนฺธาวนํ, อปราปรํ จวนูปปชฺชนวเสน สญฺจรณํ สํสรณนฺติ อาห ‘‘ภวโต’’ติอาทิฯ สนฺธาวิตสํสริตปทานํ กมฺมสาธนตํ สนฺธายาห ‘‘มยา จ ตุมฺเหหิ จา’’ติ ปฐมวิกปฺเปฯ ทุติยวิกปฺเป ปน ภาวสาธนตํ หทเย กตฺวา ‘‘มมญฺเจว ตุมฺหากญฺจา’’ติ ยถารุตวเสเนว วุตฺตํ ฯ ทีฆรชฺชุนา พทฺธสกุณํ วิย รชฺชุหตฺโถ ปุริโส เทสนฺตรํ ตณฺหารชฺชุนา พทฺธํ สตฺตสนฺตานํ อภิสงฺขาโร ภวนฺตรํ เนติ เอตายาติ ภวเนตฺติฯ เตนาห ‘‘ภวรชฺชู’’ติอาทีฯ

วฏฺฏทุกฺขสฺส อนฺตกโรติ สกลวฏฺฏทุกฺขสฺส สกสนฺตาเน ปรสนฺตาเน จ วินาสกโร อภาวกโรฯ พุทฺธจกฺขุธมฺมจกฺขุทิพฺพจกฺขุมํสจกฺขุสมนฺตจกฺขุสงฺขาเตหิ ปญฺจหิ จกฺขูหิ จกฺขุมาฯ สวาสนานํ กิเลสานํ สมุจฺฉินฺนตฺตา สาติสยํ กิเลสปรินิพฺพาเนน ปรินิพฺพุโตฯ ทุติยํ อุตฺตานเมวฯ

อนุพุทฺธสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ