เมนู

ตํ วา ญายติ ปฏิวิชฺฌติ เอเตนาติ ญาโย, อริยมคฺโคติ อาห ‘‘มคฺคสฺส อธิคมนตฺถายา’’ติฯ อปจฺจยนิพฺพานสฺส สจฺฉิกรณตฺถายาติ ปจฺจยรหิตตฺตา อปจฺจยสฺส อสงฺขตสฺส ตณฺหาวานวิรหิตตฺตา นิพฺพานนฺติ ลทฺธนามสฺส อมตสฺส สจฺฉิกิริยาย, อตฺตปจฺจกฺขตายาติ วุตฺตํ โหติฯ ผุสิตฺวา ผุสิตฺวาติ ปตฺวา ปตฺวาฯ เสสเมตฺถ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

นิคณฺฐสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. นิเวสกสุตฺตวณฺณนา

[76] ปญฺจเม กิจฺจกรณีเยสุ สหภาวฏฺเฐน อมา โหนฺตีติ อมจฺจาฯ ‘‘อยํ อชฺฌตฺติโก’’ติ เอวํ ชานนฺติ, ญายนฺติ วาติ ญาตีฯ สสฺสุสสุรปกฺขิกาติ สสฺสุสสุรา จ ตปฺปกฺขิโก จ สสฺสุสสุรปกฺขิกาฯ โลหิเตน สมฺพทฺธาติ สาโลหิตาฯ ปิตุปกฺขิกา วา ญาตี, มาตุปกฺขิกา สาโลหิตาฯ มาตุปิตุปกฺขิกา วา ญาตี, สสฺสุสสุรปกฺขิกา สาโลหิตาฯ อเวจฺจ รตนสฺส คุเณ ยาถาวโต ญตฺวา ปสาโท อเวจฺจปฺปสาโทฯ โส ปน ยสฺมา มคฺเคนาคตตฺตา เกนจิ อกมฺปนีโย จ อปฺปธํสิโย จ โหติ, ตสฺมา เอวํ วุตฺตํ ‘‘อจลปฺปสาโท’’ติฯ ภาวญฺญถตฺตนฺติ สภาวสฺส อญฺญถตฺตํฯ

วีสติยา โกฏฺฐาเสสูติ เกสาทิมตฺถลุงฺคปริยนฺเตสุฯ ทฺวาทสสุ โกฏฺฐาเสสูติ ปิตฺตาทิมุตฺตปริยนฺเตสุฯ จตูสุ โกฏฺฐาเสสูติ ‘‘เยน จ สนฺตปฺปติ, เยน จ ชีรียติ, เยน จ ปริทยฺหติ, เยน จ อสิตปีตขายิตสายิตํ สมฺมา ปริณามํ คจฺฉตี’’ติ (ม. นิ. 1.304) เอวํ วุตฺเตสุ จตูสุ โกฏฺฐาเสสุฯ ฉสุ โกฏฺฐาเสสูติ ‘‘อุทฺธงฺคมา วาตา, อโธคมา วาตา, กุจฺฉิสยา วาตา, โกฏฺฐาสยา วาตา, องฺคมงฺคานุสาริโน วาตา, อสฺสาโส ปสฺสาโส’’ติ (ม. นิ. 2.305) เอวํ วุตฺเตสุ ฉสุ โกฏฺฐาเสสุฯ วิตฺถมฺภนํ เสสภูตตฺตยสนฺถมฺภิตตาปาทนํ, ‘‘อุปกีฬน’’นฺติ เอเกฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

นิเวสกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6-7. ปฐมภวสุตฺตาทิวณฺณนา

[77-78] ฉฏฺเฐ อภิสงฺขารวิญฺญาณนฺติ กมฺมสหชาตํ วิญฺญาณํฯ เสสเมตฺถ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ สตฺตเม นตฺถิ วตฺตพฺพํฯ

ปฐมภวสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. สีลพฺพตสุตฺตวณฺณนา

[79] อฏฺฐเม ทุกฺกรการิกานุโยโคติ ทุกฺกรกิริยาย อนุโยโคฯ อุปฏฺฐาเนน สารนฺติ อุปฏฺฐานากาเรน สารํฯ ‘‘อิทํ วร’’นฺติอาทินา อุปฏฺฐานาการํ วิภาเวติฯ เอตฺถาติ เอตสฺมิํ สตฺถารา ปุจฺฉิเต ปญฺเหฯ

สีลพฺพตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. คนฺธชาตสุตฺตวณฺณนา

[80] นวเม มูเล, มูลสฺส วา คนฺโธ มูลคนฺโธติ อาห ‘‘มูลวตฺถุโก คนฺโธ’’ติฯ มูลํ วตฺถุ เอตสฺสาติ มูลวตฺถุโกฯ อิทานิ มูลํ คนฺธโยคโต คนฺโธติ อิมมตฺถํ ทสฺเสนฺโต ‘‘คนฺธสมฺปนฺนํ วา มูลเมว มูลคนฺโธ’’ติ อาหฯ ปจฺฉิโมเยเวตฺถ อตฺถวิกปฺโป ยุตฺตตโรติ ทสฺเสตุํ ‘‘ตสฺส หิ คนฺโธ’’ติอาทิมาหฯ วสฺสิกปุปฺผาทีนนฺติ สุมนปุปฺผาทีนํฯ

คนฺธชาตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ