(6) 1. พฺราหฺมณวคฺโค

1. ปฐมทฺเวพฺราหฺมณสุตฺตวณฺณนา

[52] พฺราหฺมณวคฺคสฺส ปฐเม ชราชิณฺณาติ ชราวเสน ชิณฺณา, น พฺยาธิอาทีนํ วเสน ชิณฺณสทิสตฺตา ชิณฺณาฯ วโยวุทฺธาติ วยโส วุทฺธิปฺปตฺติยา วุทฺธา, น สีลาทิวุทฺธิยาฯ ชาติมหลฺลกาติ ชาติยา มหนฺตตาย จิรรตฺตญฺญุตาย ชาติมหลฺลกาฯ ตโย อทฺเธ อติกฺกนฺตาติ ปฐโม, มชฺฌิโม, ปจฺฉิโมติ ตโย อทฺเธ อตีตาฯ ตติยํ วยํ อนุปฺปตฺตาติ ตโต เอว ปจฺฉิมํ วยํ อนุปฺปตฺตาฯ อกตภยปริตฺตาณาติ เอตฺถ ภยปริตฺตาณนฺติ ทุคฺคติภยโต ปริตฺตายกํ ปุญฺญํ, ตํ อกตํ เอเตหีติ อกตภยปริตฺตาณาฯ ปติฏฺฐากมฺมนฺติ สุคติสงฺขาตปฺปติฏฺฐาวหํ กมฺมํฯ อุปสํหรียตีติ สมฺปาปียติฯ ‘‘อุปนียตี’’ติ วุตฺตํ, กิํ เกน อุปนียตีติ อาห ‘‘อยญฺหิ ชาติยา ชรํ อุปนียตี’’ติอาทิฯ อยนฺติ โลโกฯ ชาโต น ชาตภาเวเนว ติฏฺฐติ, อถ โข ตโต ปรํ ชรํ ปาปียติ, ชราย พฺยาธิํ ปาปียติฯ เอวํ ปรโต ปรํ ทุกฺขเมว อุปนียติฯ

ตายนฏฺเฐนาติ รกฺขนฏฺเฐนฯ นิลียนฏฺเฐนาติ นิลีนฏฺฐานภาเวนฯ ปติฏฺฐานฏฺเฐนาติ ปติฏฺฐานภาเวนฯ อวสฺสยนฏฺเฐนาติ อวสฺสยิตพฺพภาเวนฯ อุตฺตมคติวเสนาติ ปรมคติภาเวนฯ

ปฐมทฺเวพฺราหฺมณสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. ทุติยทฺเวพฺราหฺมณสุตฺตวณฺณนา

[53] ทุติเย ภชิตพฺพฏฺเฐน ปเรสํ ภาชิตพฺพฏฺเฐน ภาชนํ, ภณฺฑกํฯ

ทุติยทฺเวพฺราหฺมณสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3-4. อญฺญตรพฺราหฺมณสุตฺตาทิวณฺณนา

[54-55] ตติเย เยสํ ราคาทีนํ อปฺปหาเนน ปุริสสฺส อตฺตพฺยาพาธาทีนํ สมฺภโว, ปหาเนน อสมฺภโวติ เอวํ ราคาทีนํ ปหายโก อริยธมฺโม มหานุภาวตาย มหานิสํสตาย จ สามํ ปสฺสิตพฺโพติ สนฺทิฏฺฐิโกฯ อิมินา นเยน เสเสสุ ปเทสุปิ ยถารหํ นีหริตฺวา วตฺตพฺโพฯ สทฺทตฺโถ ปน วิสุทฺธิมคฺคสํวณฺณนาสุ (วิสุทฺธิ. มหาฏี. 1.147) วุตฺตนเยน เวทิตพฺโพฯ จตุตฺถํ อุตฺตานตฺถเมวฯ

อญฺญตรพฺราหฺมณสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. นิพฺพุตสุตฺตวณฺณนา

[56] ปญฺจเม น กาลนฺตเร ปตฺตพฺพนฺติ ยทา สจฺจปฺปฏิเวโธ, ตทา เอว ลทฺธพฺพตฺตา น กาลนฺตเร ปตฺตพฺพํฯ มคฺคญาเณน อุปเนตพฺพตฺตา อุปเนยฺยํฯ อุปเนยฺยเมว โอปเนยฺยิกนฺติ อาห ‘‘ปฏิปตฺติยา อุปคนฺตพฺพ’’นฺติฯ

นิพฺพุตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ