สงฺขตํ ธมฺมชาตํ ปริจฺฉินฺนํ ตพฺพนฺตํ ธมฺมชาตํ สงฺขตนฺติ ปญฺญายติ เอวํ เตสํ อภาเวน นิพฺพานเมตนฺติ ลกฺขิตพฺพโต สญฺชานิตพฺพโตฯ อิทานิ ‘‘ยถา หี’’ติอาทินา ยถาวุตฺตมตฺตํ อุปมาหิ วิภาเวติฯ
สงฺขตลกฺขณสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
8. อสงฺขตลกฺขณสุตฺตวณฺณนา
[48] อฏฺฐเม อสงฺขตสฺสาติ วุตฺตนเยน น สงฺขตสฺสฯ เตนาห ‘‘ปจฺจเยหี’’ติอาทิฯ ยถา อุปฺปาทาทีนํ ภาเวน สงฺขตธมฺมชาตํ สงฺขตนฺติ ปญฺญายติ, เอวํ เตสํ อภาเวน นิพฺพานํ อสงฺขตนฺติ ปญฺญายติฯ
อสงฺขตลกฺขณสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
9. ปพฺพตราชสุตฺตวณฺณนา
[49] นวเม อิธ สาล-สทฺโท รุกฺขสามญฺญปริยาโย, น รุกฺขวิเสสปริยาโยติ อาห ‘‘มหาสาลาติ มหารุกฺขา’’ติฯ กุลเชฏฺฐกนฺติ ตสฺมิํ กุเล เชฏฺฐภูตํ สามิภูตํฯ สิลามโย น ปํสุมโย มิสฺสโก จฯ คามํ คามูปจารญฺจ ฐเปตฺวา สพฺพํ อรญฺญนฺติ อาห ‘‘อรญฺญสฺมินฺติ อคามกฏฺฐาเน’’ติฯ มหนฺโต ปพฺพโต เสโลติ โยชนาฯ
ปพฺพตราชสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
10. อาตปฺปกรณียสุตฺตวณฺณนา
[50] ทสเม สรีรสมฺภวานนฺติ สรีเร สมฺภูตานํฯ ทุกฺขานนฺติ อนิฏฺฐานํฯ พหลานนฺติ นิรนฺตรปฺปวตฺติยา อวิรฬานํฯ ตาปนวเสนาติ ทุกฺขาปนวเสนฯ ติพฺพานนฺติ กุรูรานํฯ ตาสํ ยถาวุตฺตานํ อธิวาสนาย ปหาตพฺพทุกฺขเวทนานํ ปชหนํ นาม ขมนเมวาติ อาห ‘‘ขมนตฺถายา’’ติ ฯ อาณาเปตฺวาติ ‘‘อาตปฺปํ กรณีย’’นฺติ พุทฺธาณํ วิธายฯ โลกิยโลกุตฺตรมิสฺสกา กถิตา สสมฺภารานํ มคฺคธมฺมานํ กถิตตฺตาฯ
อาตปฺปกรณียสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ