อถาฬวโก ภควโต สมีเป อุปรูปริ วิจริตฺวา วตฺถาวุธํ มุญฺจิ ฯ ตํ อสนิจกฺกํ วิย อากาเส เภรวสทฺทํ กโรนฺตํ ธูมายนฺตํ ปชฺชลนฺตํ ภควนฺตํ ปตฺวา ยกฺขสฺส มานมทฺทนตฺถํ ปาทปุญฺฉนโจฬํ หุตฺวา ปาทมูเล นิปติฯ อาฬวโก ตํ ทิสฺวา ฉินฺนวิสาโณ วิย อุสโภ, อุทฺธฏทาโฐ วิย สปฺโป นิตฺเตโช นิมฺมโท นิปาติตมานทฺธโช อโหสิฯ เอวมิทํ อาฬวกยุทฺธํ วิตฺถาเรตพฺพํฯ

อฏฺฐ ปญฺเห ปุจฺฉีติ –

‘‘กิํ สูธ วิตฺตํ ปุริสสฺส เสฏฺฐํ,

กิํ สุ สุจิณฺณํ สุขมาวหาติ;

กิํ สุ หเว สาทุตรํ รสานํ,

กถํ ชีวิํ ชีวิตมาหุ เสฏฺฐ’’นฺติฯ (สํ. นิ. 1.246; สุ. นิ. 183) –

อาทินา อฏฺฐ ปญฺเห ปุจฺฉิฯ สตฺถา วิสฺสชฺเชสีติ –

‘‘สทฺธีธ วิตฺตํ ปุริสสฺส เสฏฺฐํ,

ธมฺโม สุจิณฺโณ สุขมาวหาติ;

สจฺจํ หเว สาทุตรํ รสานํ,

ปญฺญาชีวิํ ชีวิตมาหุ เสฏฺฐ’’นฺติฯ (สํ. นิ. 1.246; สุ. นิ. 184) –

อาทินา วิสฺสชฺเชสิฯ วิกฺกนฺทมานายาติ อจฺจนฺตํ ปริเทวมานายฯ

มหานามสกฺกวตฺถุ

[252] ปญฺจเม สตฺถา ตโต ปรํ ปฏิญฺญํ นาทาสีติ สํวจฺฉรโต ปรํ สิกฺขาปทปญฺญตฺติยา ปจฺจยปฺปวารณาสาทิยนสฺส วาริตตฺตา ‘‘ปฏิญฺญํ นาทาสี’’ติ วุตฺตํฯ ตถา หิ ภควา ตติยวาเรปิ มหานาเมน สกฺเกน ‘‘อิจฺฉามหํ, ภนฺเต, สงฺฆํ ยาวชีวํ เภสชฺเชน ปวาเรตุ’’นฺติ (ปาจิ. 304-305) วุตฺเต ‘‘สาธุ สาธุ, มหานาม, เตน หิ ตฺวํ, มหานาม, สงฺฆํ ยาวชีวํ เภสชฺเชน ปวาเรหี’’ติ ปฏิญฺญํ อทาสิเยวฯ เอวํ ปฏิญฺญํ ทตฺวา ปจฺฉา ฉพฺพคฺคิเยหิ ภิกฺขูหิ มหานามสฺส สกฺกสฺส วิเหฐิตภาวํ สุตฺวา ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู วิครหิตฺวา สิกฺขาปทํ ปญฺญเปสิ ‘‘อคิลาเนน ภิกฺขุนา จาตุมาสปฺปจฺจยปวารณา สาทิตพฺพา อญฺญตฺร ปุนปฺปวารณาย อญฺญตฺร นิจฺจปฺปวารณายฯ ตโต เจ อุตฺตริ สาทิเยยฺย, ปาจิตฺติย’’นฺติฯ ตสฺมา ปฐมํ อนุชานิตฺวาปิ ปจฺฉา สิกฺขาปทพนฺธเนน วาริตตฺตา ‘‘ปฏิญฺญํ นาทาสี’’ติ วุตฺตํฯ

อุคฺคคหปตฺยาทิวตฺถุ

[253-256] ฉฏฺฐสตฺตมอฏฺฐมนวมานิ สุวิญฺเญยฺยาเนวฯ

นกุลปิตุคหปติวตฺถุ

[257] ทสเม สุสุมารคิรินคเรติ เอวํนามเก นคเรฯ ตสฺส กิร นครสฺส วตฺถุปริคฺคหทิวเส อวิทูเร อุทกรหเท สุสุมาโร สทฺทมกาสิ, คิรํ นิจฺฉาเรสิฯ อถ นคเร อนนฺตราเยน มาปิเต ตเมว สุสุมารคิรกรณํ สุภนิมิตฺตํ กตฺวา ‘‘สุสุมารคิรี’’ตฺเววสฺส นามํ อกํสุฯ เกจิ ปน ‘‘สุสุมารสณฺฐานตฺตา สุสุมาโร นาม เอโก คิริ, โส ตสฺส นครสฺส สมีเป, ตสฺมา ตํ สุสุมารคิริ เอตสฺส อตฺถีติ สุสุมารคิรีติ วุจฺจตี’’ติ วทนฺติฯ เภสกฬาวเนติ เภสกฬานามเก วเนฯ ‘‘เภสกลาวเน’’ติปิ ปาโฐฯ กถํ ปน ภควติ เนสํ ปุตฺตสญฺญา ปติฏฺฐาสีติ อาห – ‘‘อยํ กิรา’’ติอาทิฯ ทหรสฺเสว ทหรา อานีตาติ เม ทหรสฺเสว สโต ทหรา อานีตาติ อตฺโถฯ อติจริตาติ อติกฺกมิตฺวา จรนฺโตฯ

(ฉฏฺฐเอตทคฺควคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ)

อุปาสกปาฬิสํวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

14. เอตทคฺควคฺโค

(14) 7. สตฺตมเอตทคฺควคฺควณฺณนา

สุชาตาวตฺถุ

[258] อุปาสิกาปาฬิสํวณฺณนาย ปฐมํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ