อุปเสนวงฺคนฺตปุตฺตตฺเถรวตฺถุ

[213] ปญฺจเม สพฺพปาสาทิกานนฺติ สพฺพโส ปสาทํ ชเนนฺตานํฯ กินฺตายนฺติ กิํ เต อยํฯ อติลหุนฺติ อติสีฆํฯ ยสฺส ตสฺมิํ อตฺตภาเว อุปฺปชฺชนารหานํ มคฺคผลานํ อุปนิสฺสโย นตฺถิ, ตํ พุทฺธา ‘‘โมฆปุริโส’’ติ วทนฺติ อริฏฺฐลาฬุทายิอาทิเก วิยฯ อุปนิสฺสเย สติปิ ตสฺมิํ ขเณ มคฺเค วา ผเล วา อสติ ‘‘โมฆปุริสา’’ติ วทนฺติเยว ธนิยตฺเถราทิเก วิยฯ อิมสฺสปิ ตสฺมิํ ขเณ มคฺคผลานํ อภาวโต ‘‘โมฆปุริสา’’ติ อาห, ตุจฺฉมนุสฺสาติ อตฺโถฯ พาหุลฺลายาติ ปริสพาหุลฺลายฯ อเนกปริยาเยนาติ อเนกการเณนฯ

อิจฺฉามหํ, ภิกฺขเวติ ภควา กิร ตํ อทฺธมาสํ น กญฺจิ โพธเนยฺยสตฺตํ อทฺทส, ตสฺมา เอวมาห, เอวํ สนฺเตปิ ตนฺติวเสน ธมฺมเทสนา กตฺตพฺพา สิยาฯ ยสฺมา ปนสฺส เอตทโหสิ – ‘‘มยิ โอกาสํ กาเรตฺวา ปฏิสลฺลีเน ภิกฺขู อธมฺมิกํ กติกวตฺตํ กริสฺสนฺติ, ตํ อุปเสโน ภินฺทิสฺสติ, อหํ ตสฺส ปสีทิตฺวา ภิกฺขูนํ ทสฺสนํ อนุชานิสฺสามิฯ ตโต มํ ปสฺสิตุกามา พหู ภิกฺขู ธุตงฺคานิ สมาทิยิสฺสนฺติ, อหญฺจ เตหิ อุชฺฌิตสนฺถตปจฺจยา สิกฺขาปทํ ปญฺญเปสฺสามี’’ติ, ตสฺมา เอวมาหฯ เถรสฺสาติ อุปเสนตฺเถรสฺสฯ มนาปานิ เต ภิกฺขุ ปํสุกูลานีติ ‘‘ภิกฺขุ ตว อิมานิ ปํสุกูลานิ มนาปานิ อตฺตโน รุจิยา ขนฺติยา คหิตานี’’ติ ปุจฺฉติฯ น โข เม, ภนฺเต, มนาปานิ ปํสุกูลานีติ, ภนฺเต, น มยา อตฺตโน รุจิยา ขนฺติยา คหิตานิ, คลคฺคาเหน วิย มตฺถกตาฬเนน วิย จ คาหิโต มยาติ ทสฺเสติฯ ปาฬิยํ อาคตเมวาติ วินยปาฬิํ สนฺธาย วทติฯ