กุณฺฑธานตฺเถรวตฺถุ

[211] ตติเย สลากํ คณฺหนฺตีติ สลากคาหกาฯ สุนาปรนฺตชนปทํ คจฺฉนฺเตปิ ปฐมเมว สลากํ คณฺหีติ สมฺพนฺโธฯ ฉพฺพสฺสนฺตเรติ ฉนฺนํ วสฺสานํ อพฺภนฺตเรฯ เมตฺตีติ มิตฺตภาโวฯ เภทเก สตีติ เภทกรเณ สติฯ คุมฺพสภาคโตติ คุมฺพสมีปโต, อยเมว วา ปาโฐฯ อิตฺถี หุตฺวาติ อิตฺถี วิย หุตฺวา, มนุสฺสิตฺถิวณฺณํ มาเปตฺวาติ อตฺโถฯ ทีฆรตฺตานุคโตติ ทีฆกาลํ อนุพนฺโธฯ เอตฺตกํ อทฺธานนฺติ เอตฺตกํ กาลํฯ หนฺทาวุโสติ คณฺหาวุโสฯ อตฺถํ คเหตฺวาติ ภูตตฺถํ คเหตฺวา, อยเมว วา ปาโฐฯ โกณฺโฑ ชาโตติ ธุตฺโต ชาโตฯ

มาโวจ ผรุสํ กญฺจีติ กญฺจิ เอกปุคฺคลํ ผรุสํ มา อโวจฯ วุตฺตา ปฏิวเทยฺยุ ตนฺติ ตยา ปเร ทุสฺสีลาติ วุตฺตา ตมฺปิ ตเถว ปฏิวเทยฺยุํฯ ทุกฺขา หิ สารมฺภกถาติ เอสา การณุตฺตรา ยุคคฺคาหกถา นาม ทุกฺขาฯ ปฏิทณฺฑา ผุเสยฺยุ ตนฺติ กายทณฺฑาทีหิ ปรํ ปหรนฺตสฺส ตาทิสาว ปฏิทณฺฑา ตว มตฺถเก ปเตยฺยุํฯ

สเจ เนเรสิ อตฺตานนฺติ สเจ อตฺตานํ นิจฺจลํ กาตุํ สกฺขิสฺสสิฯ กํโส อุปหโต ยถาติ มุขวฏฺฏิยํ ฉินฺทิตฺวา ตลมตฺตํ กตฺวา ฐปิตํ กํสตาลํ วิยฯ ตาทิสญฺหิ หตฺเถหิ ปาเทหิ ทณฺเฑน วา ปหตมฺปิ สทฺทํ น กโรติฯ เอส ปตฺโตสิ นิพฺพานนฺติ สเจ เอวรูโป ภวิตุํ สกฺขิสฺสสิ, อิมํ ปฏิปทํ ปูรยมาโน เอโส ตฺวํ อิทานิ อปฺปตฺโตปิ นิพฺพานํ ปตฺโตสิ นามฯ สารมฺโภ เต น วิชฺชตีติ ‘‘เอวญฺจ สติ ตฺวํ ทุสฺสีโล, อหํ สุสีโล’’ติ เอวมาทิโก อุตฺตริกรณวาจาลกฺขโณ สารมฺโภ เต น วิชฺชติ, น ภวิสฺสติเยวาติ อตฺโถฯ ปริกฺกิเลเสนาติ สํกิเลสเหตุนาฯ

วงฺคีสตฺเถรวตฺถุ

[212] จตุตฺเถ สมฺปนฺนปฏิภานานนฺติ ปริปุณฺณปฏิภานานํฯ จุติํ โย เวทิ…เป.… สพฺพโสติ โย สตฺตานํ จุติญฺจ ปฏิสนฺธิญฺจ สพฺพากาเรน ปากฏํ กตฺวา ชานาติ, ตํ อหํ อลคฺคนตาย อสตฺตํ, ปฏิปตฺติยา สุฏฺฐุ คตตฺตา สุคตํ, จตุนฺนํ สจฺจานํ สมฺพุทฺธตฺตา พุทฺธํ พฺราหฺมณํ วทามีติ อตฺโถฯ ยสฺส คตินฺติ ยสฺเสเต เทวาทโย คติํ น ชานนฺติ, ตมหํ อาสวานํ ขีณตาย ขีณาสวํ, กิเลเสหิ อารกตฺตา อรหนฺตํ พฺราหฺมณํ วทามีติ อตฺโถฯ