จตุนฺนํ ขนฺธานเมเวตํ นามนฺติ จตุนฺนํ อรูปกฺขนฺธานํ ‘‘ปาปมิตฺตตา’’ติ เอตํ นามํฯ ยสฺมา อสฺสทฺธิยาทิปาปธมฺมสมนฺนาคตา ปุคฺคลา วิเสสโต ปาปา ปุญฺญธมฺมวิโมกฺขตาย, เต ยสฺส มิตฺตา สหายา, โส ปาปมิตฺโต, ตสฺส ภาโว ปาปมิตฺตตาฯ เตนาห – ‘‘เย เต ปุคฺคลา อสฺสทฺธา’’ติอาทิฯ

วีริยารมฺภาทิวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. กลฺยาณมิตฺตาทิวคฺควณฺณนา

[71] อฏฺฐมสฺส ปฐเม พุทฺธา, สาริปุตฺตาทโย วา กลฺยาณมิตฺตาฯ วุตฺตปฏิปกฺขนเยนาติ ‘‘ปาปมิตฺตตา’’ติ ปเท วุตฺตสฺส ปฏิปกฺขนเยนฯ

[72-73] ทุติเย โยโคติ สมงฺคีภาโวฯ ปโยโคติ ปยุญฺชนํ ปฏิปตฺติฯ อโยโคติ อสมงฺคีภาโวฯ อปฺปโยโคติ อปฺปยุญฺชนํ อปฺปฏิปตฺติฯ อนุโยเคนาติ อนุโยคเหตุฯ

[74] จตุตฺเถ พุชฺฌนกสตฺตสฺสาติ จตุนฺนํ อริยสจฺจานํ ปฏิวิชฺฌนกปุคฺคลสฺสฯ องฺคภูตาติ ตสฺเสว ปฏิเวธสฺส การณภูตาฯ เอตฺถ จ จตฺตาริ อริยสจฺจานิ พุชฺฌติ, อญฺญาณนิทฺทาย วาปิ พุชฺฌตีติ โพธีติ ลทฺธนาโม อริยสาวโก พุชฺฌนกสตฺโต, ตสฺส พุชฺฌนกสตฺตสฺสฯ โพธิยาติ ตสฺสา ธมฺมสามคฺคิสงฺขาตาย โพธิยาฯ พุชฺฌนฏฺเฐน โพธิโย, โพธิโย เอว สจฺจสมฺปฏิโพธสฺส องฺคาติ วุตฺตํฯ ‘‘พุชฺฌนฺตีติ โพชฺฌงฺคา’’ติฯ วิปสฺสนาทีนํ การณานํ พุชฺฌิตพฺพานญฺจ สจฺจานํ อนุรูปํ พุชฺฌนโต อนุพุชฺฌนฺตีติ โพชฺฌงฺคา, ปฏิมุขํ ปจฺจกฺขภาเวน อภิมุขํ พุชฺฌนโต ปฏิพุชฺฌนฺตีติ โพชฺฌงฺคา, สมฺมา อวิปรีตโต พุชฺฌนโต สมฺพุชฺฌนฺตีติ โพชฺฌงฺคาติ เอวํ อตฺถวิเสสทีปเกหิ อุปสคฺเคหิ อนุพุชฺฌนฺตีติอาทิ วุตฺตํฯ โพธิสทฺโท สพฺพวิเสสยุตฺตํ พุชฺฌนสามญฺเญน สงฺคณฺหาติฯ โพธาย สํวตฺตนฺตีติ อิมินา ตสฺสา ธมฺมสามคฺคิยา พุชฺฌนสฺส เอกนฺตการณตํ ทสฺเสติฯ เอวํ ปเนตํ ปทํ วิภตฺตเมวาติ วุตฺตปฺปกาเรน เอตํ ‘‘โพชฺฌงฺคา’’ติ (ปฏิ. ม. 2.17) ปทํ นิทฺเทเส ปฏิสมฺภิทามคฺเค วิภตฺตเมวฯ