7. วีริยารมฺภาทิวคฺควณฺณนา

[61] สตฺตมสฺส ปฐเม วีรานํ กมฺมนฺติ วีริยํ, วิธินา วา อีรยิตพฺพํ ปวตฺเตตพฺพนฺติ วีริยํ, ตเทว กุสลกิริยาย ปธานฏฺเฐน อารมฺโภ วีริยารมฺโภฯ อารทฺธวีริยตา ปคฺคหิตวีริยตา ปริปุณฺณวีริยตาติ ปจฺเจกํ วีริยตาสทฺโท โยเชตพฺโพฯ

[62] ทุติเย มหตี อิจฺฉา เอตสฺสาติ มหิจฺโฉ, ตสฺส ภาโว มหิจฺฉตาฯ มหาวิสโย โลโภ มหาโลโภ มหนฺตานํ วตฺถูนํ พหูนญฺจ อภิคิชฺฌนโตฯ อิตรีตราติอาทินา ปพฺพชิตานํ อุปฺปชฺชนมหิจฺฉตา วุตฺตาฯ ปญฺจหิ กามคุเณหีติอาทิ คหฏฺฐานํ วเสน วุตฺตํฯ อิจฺฉาติ สภาวนิทฺเทโสฯ อิจฺฉาคตาติ อิจฺฉาปวตฺตาฯ มหิจฺฉตาติ มหาอิจฺฉตาฯ อตฺถโต ปนายํ ราโค เอวาติ วุตฺตํ – ‘‘ราโค สาราโค’’ติอาทิฯ

[63] ตติเย อปฺปิจฺฉสฺสาติ เอตฺถ อปฺป-สทฺโท อภาวตฺโถ ‘‘อปฺปาพาโธ โหติ อปฺปาตงฺโก’’ติอาทีสุ (ม. นิ. 2.304) วิยาติ อาห – ‘‘อนิจฺฉสฺสา’’ติฯ โลเก ปากฏสฺส หิ อกฺขิโรคกุจฺฉิโรคาทิเภทสฺส อาพาธสฺส อภาวํ สนฺธาย ‘‘อปฺปาพาโธ’’ติ วุตฺตํฯ อิทานิ วุตฺตเมวตฺถํ ปากฏตรํ กาตุํ ‘‘เอตฺถ หี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ พฺยญฺชนํ สาวเสสํ วิย ปริตฺตเกปิ อปฺปสทฺทสฺส ทิสฺสมานตฺตาฯ อตฺโถ ปน นิรวเสโส สพฺพโส ปจฺจยิจฺฉาย อภาวสฺส อธิปฺเปตตฺตาฯ เตนาห – ‘‘น หี’’ติอาทิฯ

อิจฺฉาย อภาเวเนว อปฺปิจฺโฉ นาม โหตีติ อิมมตฺถํ ปการนฺตเรน ทีเปตุํ – ‘‘อปิจา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ อตฺริจฺฉตา นาม อตฺร อตฺร อิจฺฉาฯ อสนฺตคุณสมฺภาวนตาย ปาปา ลามิกา นิหีนา อิจฺฉา ปาปิจฺฉตาฯ ยาย ปจฺจยุปฺปาทนตฺถํ อตฺตนิ วิชฺชมานคุเณ สมฺภาเวติ, ปจฺจยานํ ปฏิคฺคหเณ จ น มตฺตํ ชานาติ, อยํ มหิจฺฉตาฯ อสนฺตคุณสมฺภาวนตาติ อตฺตนิ อวิชฺชมานานํ คุณานํ วิชฺชมานานํ วิย ปเรสํ ปกาสนาฯ สนฺตคุณสมฺภาวนตาติ อิจฺฉาจาเร ฐตฺวา อตฺตนิ วิชฺชมานสีลธุตธมฺมาทิคุณวิภาวนาฯ ตาทิสสฺสปิ ปฏิคฺคหเณ อมตฺตญฺญุตาปิ โหติ, สาปิ อภิธมฺเม อาคตาเยวาติ สมฺพนฺโธฯ ทุสฺสนฺตปฺปโยติ ทุตฺตปฺปโยฯ