1. สุทฺธิกสุตฺตวณฺณนา

[471] จตุภูมก …เป.… ลพฺภนฺติ กุสลาพฺยากตภาวโต เตสํ ติณฺณํ อินฺทฺริยานํฯ วีริยินฺทฺริยสมาธินฺทฺริยานิ…เป.… สพฺพตฺถ ลพฺภนฺติ กุสลตฺติกสาธารณตฺตาฯ จตุภูมก …เป.… วเสนาติ จตุภูมกธมฺมปริจฺเฉทวเสน เจว กุสลาทีหิ สพฺพสงฺคาหกธมฺมปริจฺเฉทวเสน จ วุตฺตนฺติ อตฺโถฯ

ทุติยสมณพฺราหฺมณสุตฺตวณฺณนา

[477] ทุกฺขสจฺจวเสนาติ ทุกฺขสจฺจภาเวน น ปชานนฺติฯ ตญฺหิ ปริญฺเญยฺยตาย ทุกฺขสจฺจสงฺคหํฯ สมุทยสจฺจวเสนาติ ตณฺหาวิชฺชาทิํ สทฺธินฺทฺริยสฺส สมุทยสจฺจภาเวน น ปชานนฺติฯ นิโรธนฺติ สทฺธินฺทฺริยสฺส อนุปาทาย นิโรธนิมิตฺตํ นิพฺพานํฯ ปฏิปทนฺติ สทฺธินฺทฺริยนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ อริยมคฺคํฯ เสเสสูติ วีริยินฺทฺริยาทีสุฯ

สุกฺกปกฺเขติ ‘‘สทฺธินฺทฺริยํ ปชานนฺตี’’ติอาทินยปฺปวตฺเต อนวชฺชปกฺเขฯ อธิโมกฺขวเสน อาวชฺชนสมุทยาติ ‘‘อตฺถิ ทินฺน’’นฺติอาทินยปฺปวตฺตปุพฺพภาคภูตสทฺธาธิโมกฺขวเสน อาวชฺชนุปฺปตฺติยาฯ ตสฺมา ปฐมุปฺปนฺนา สทฺธา เอว เหตฺถ ‘‘อาวชฺชน’’นฺติ วุตฺตา, น มโนทฺวาราวชฺชนํฯ เอส นโย เสเสสุปิฯ ตสฺมา ปฐมุปฺปนฺนา อาวชฺชนา ปคฺคหุปฺปตฺติฏฺฐานานํ ติกฺขานํ วีริยินฺทฺริยาทีนํ ปฐมุปฺปตฺติยา อาวชฺชนปริยาเยน วุตฺตาติ ทฏฺฐพฺพํฯ ทุพฺพลา หิ ปฐมุปฺปนฺนา ปคฺคหาภาวโต วีริยินฺทฺริยาทีนํ สมุทโยติ พลวภาวปฺปตฺตวีริยินฺทฺริยาทิกสฺส อาวชฺชนฏฺฐานิยานิ โหนฺตีติ เตสํ สมุทโยติ วุตฺตา, ปุพฺเพ อธิมุจฺจนาทิวเสน ปวตฺตสฺส อาวชฺชนสฺส สมุทยาติ อตฺโถฯ ปุน ฉนฺทวเสนาติ กตฺตุกามตากุสลจฺฉนฺทวเสน สทฺธาทีนํ อุปฺปาเทตุกามตาการปฺปวตฺตสฺส ฉนฺทสฺส วเสนฯ มนสิการวเสน อาวชฺชนสมุทยาติ สทฺธินฺทฺริยาทิวเสน ปวตฺตสฺส ทุพฺพลสฺส ตสฺส นิพฺพตฺตกโยนิโสมนสิการวเสน อาวชฺชนสฺส อุปฺปตฺติยาฯ เอวมฺปีติ ‘‘อธิโมกฺขวเสนา’’ติอาทินา วุตฺตากาเรนปิฯ