5-6. กิมตฺถิยสุตฺตาทิวณฺณนา

[5-6] นิยมตฺโถติ อวธารณตฺโถฯ เตน นิยเมน อวธารเณน – อญฺญํ มคฺคํ ปฏิกฺขิปติ อิโต อญฺญสฺส นิยฺยานิกมคฺคสฺส อภาวโตฯ ‘‘ทุกฺขสฺส ปริญฺญตฺถ’’นฺติ วุตฺตตฺตา วฏฺฏทุกฺขํ กถิตํฯ อริยมคฺเค คหิเต ตสฺส ปุพฺพภาคมคฺโค วิปสฺสนาย คหิโต เอวาติ ‘‘มิสฺสกมคฺโค กถิโต’’ติ วุตฺตํฯ อุตฺตานเมว อปุพฺพสฺส อภาวาฯ อยํ ปน วิเสโส ‘‘ราคกฺขโย’’ติอาทีหิ ยทิปิ นิพฺพานํ วุตฺตํฯ ตถาปิ อรหตฺตํ วิย พฺรหฺมจริยมฺปิฯ เตน นิพฺพานํ เอว วุจฺจติ ‘‘อิทํ พฺรหฺมจริยปริโยสาน’’นฺติฯ

กิมตฺถิยสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. ทุติยอญฺญตรภิกฺขุสุตฺตวณฺณนา

[7] ราควินยาทิปเทหิ นิพฺพานํ วาปิ วุจฺเจยฺย อรหตฺตํ วาปิฯ ยสฺมา โส ภิกฺขุ อุภยตฺถปิ นิวิฏฺฐพุทฺธิ, ตสฺมา ภควา ตสฺส อชฺฌาสยวเสน ‘‘นิพฺพานธาตุยา โข เอต’’นฺติอาทินา นิพฺพานธาตุํ วิสฺสชฺเชตฺวา ปุน ‘‘อาสวานํ ขโย เตน วุจฺจตี’’ติ อาหฯ ยสฺมา อริยมคฺโค ราคาทิเก สมุจฺเฉทวเสน วิเนติ, อาสวญฺจ สพฺพโส เขเปติ, เตน จ วุตฺตํ นิพฺพานํ อรหตฺตญฺจ, ตสฺมา ตทุภยํ ‘‘ราควินโยติอาทิ นามเมวา’’ติ วุตฺตํฯ อนุสนฺธิกุสลตาย ปุจฺฉนฺโต เอตํ อโวจาติ อิมินา ‘‘ปุจฺฉานุสนฺธิ อิธ ลพฺภตี’’ติ ทีปิตํ, อชฺฌาสยานุสนฺธิปิ เอตฺถ ลพฺภเตวาติ ทฏฺฐพฺพํฯ

ทุติยอญฺญตรภิกฺขุสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. วิภงฺคสุตฺตวณฺณนา

[8] เอเกน ปริยาเยน อฏฺฐงฺคิกมคฺคํ วิภชิตฺวาติ ‘‘สมฺมาทิฏฺฐี’’ติอาทินา เอเกน ปริยาเยน อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ วิภาเคน ทสฺเสตฺวา ‘‘กตมา จ, ภิกฺขเว, สมฺมาทิฏฺฐี’’ติอาทินา ปุน อปเรน ปริยาเยน วิภชิตุกาโมฯ อุคฺคหธารณปริจยญาณานิปิ สวนญาเณ เอว อวโรธํ คจฺฉนฺตีติ ‘‘สวนสมฺมสนปฏิเวธปจฺจเวกฺขณวเสนา’’ติ วุตฺตํฯ

กมฺมฏฺฐานาภินิเวโสติ กมฺมฏฺฐานปฏิปตฺติฯ ปุริมานิ ทฺเว สจฺจานิ อุคฺคณฺหิตฺวาติ สมฺพนฺโธฯ อิฏฺฐํ กนฺตํ มนาปนฺติ นิโรธมคฺเคสุ นินฺนภาวํ ทสฺเสติ, น อภินนฺทนํ, ตนฺนินฺนภาโว เอว จ ตตฺถ กมฺมกรณํ ทฏฺฐพฺพํฯ เอเกเนวากาเรน สจฺจานํ ปฏิเวธนิมิตฺตตา, โส เอว อภิมุขภาโว เตสํ สมาคโมติ เอกาภิสมโยฯ