อยํ ปน นโย ปจุรปฺปวตฺติวเสน อฏฺฐกถานเยเนว วุตฺโตฯ เถรวาทวเสน ปน อวิตกฺกอวิจารมตฺตา ปีติสมาธิสมฺโพชฺฌงฺคา รูปาวจราปิ อตฺถีติ เตปิ คเหตฺวา ทส มิสฺสกาว โหนฺตีติ วตฺตพฺพํ สิยาติฯ

ปริยายสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. อคฺคิสุตฺตวณฺณนา

[234] โลณธูปนนฺติ โลณญฺจ ธูปนญฺจ โลณธูปนํฯ โยธกมฺมนฺติ โยธปุคฺคเลน กตฺตพฺพํ กมฺมํฯ มนฺตกมฺมนฺติ ราชกิจฺจมนฺตนํฯ ปฏิหารกมฺมนฺติ รญฺโญ สนฺติกํ อาคตานํ วจนํ รญฺโญ นิเวเทตฺวา ตโต เนสํ ปฏิหรณกมฺมํฯ ตสฺมาติ สพฺพตฺถิกตฺตา สติยาฯ เอวํ ‘‘สติญฺจ ขฺวาห’’นฺติอาทิกํ อโวจฯ ปุพฺพภาควิปสฺสนา โพชฺฌงฺคาว กถิตา ปคฺคหนิคฺคหวิโนทิตตฺตาฯ

อคฺคิสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. เมตฺตาสหคตสุตฺตวณฺณนา

[235] กีทิสา คติ นิพฺพตฺติ เอติสฺสาติ กิํคติกา, กิํนิฏฺฐาติ วุตฺตํ โหติฯ กีทิสี ปรมา อุตฺตมา โกฏิ เอติสฺสาติ กิํปรมาฯ กีทิสํ ผลํ อานิสํสํ อุทโย เอติสฺสาติ กิํผลาฯ สํสฏฺฐํ สมฺปยุตฺตนฺติ อิทํ สหคต-สทฺทสฺส อตฺถทสฺสนมตฺตํ, อิธ ปน เมตฺตาฌานํ ปาทกํ กตฺวา วิปสฺสนาปุพฺพภาคโพชฺฌงฺคา จ ‘‘เมตฺตาสหคตํ สติสมฺโพชฺฌงฺค’’นฺติอาทินา วุตฺตาติ เวทิตพฺพํฯ สพฺพตฺถาติ สพฺเพสุ โพชฺฌงฺเคสุ สพฺเพสุ จ พฺรหฺมวิหาเรสุฯ

ปฏิกูเลติ วิรชฺชตีติ ปฏิกูลํ, อนิฏฺฐํฯ น ปฏิกูลํ อปฺปฏิกูลํ, อิฏฺฐํฯ เตนาห ‘‘อิฏฺเฐ วตฺถุสฺมิ’’นฺติฯ เอตฺถาติ อปฺปฏิกูลวตฺถุสฺมิํฯ เอวนฺติ ปฏิกูลสญฺญีฯ สตฺเต อปฺปฏิกูเล อสุภผรณํ, สงฺขาเร อปฺปฏิกูเล อนิจฺจนฺติ มนสิการํ กโรนฺโตฯ อสุภายาติ อสุภสญฺญายฯ อนิจฺจโต วา อุปสํหรตีติ อนิจฺจนฺติ มนสิการํ ปวตฺเตติฯ ‘‘เอเสว นโย’’ติ สงฺเขปโต วุตฺตมตฺถํ วิวริตุํ ‘‘อปฺปฏิกูลปฏิกูเลสู’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ฉฬงฺคุเปกฺขนฺติ ฉสุ อารมฺมเณสุ ปหีนานุโรธสฺส อุปฺปตฺติยา ฉฬงฺควนฺตํ อุเปกฺขํฯ