1. วิธาสุตฺตวณฺณนา

[222] วิธียนฺตีติ วิธา, มานาทิภาคา โกฏฺฐาสาติ อาห ‘‘ตโย มานโกฏฺฐาสา’’ติฯ ตถา ตถา วิทหนโตติ ‘‘เสยฺโยหมสฺมี’’ติอาทินา เตน เตนากาเรน วิทหนโต ฐปนโต, ฐเปตพฺพโต วาฯ

2. จกฺกวตฺติสุตฺตวณฺณนา

[223] สิริสมฺปตฺติยา ราชติ ทิปฺปติ โสภตีติ ราชา, ทานปิยวจนอตฺถจริยาสมานตฺตตาสงฺขาเตหิ จตูหิ สงฺคหวตฺถูหิฯ รญฺเชตีติ รเมติฯ อพฺภุคฺคตายาติ อุทีริตา นิพฺพตฺติโต ตตฺถ ตตฺถ คจฺฉนโตฯ จกฺกํ วตฺเตตีติ จกฺกรตนํ ปวตฺเตติฯ เทวฏฺฐานนฺติ ปูชนียเทวฏฺฐานํฯ จิตฺตีกตฏฺเฐนาติ ปูชนียภาเวนฯ อคฺโฆ นตฺถิ จิรกาลสมฺภวปุญฺญานุภาวสิทฺธรตนสพฺภาวโตฯ อญฺเญหิ จกฺกวตฺติโน ปริคฺคหภูตรตเนหิฯ โลเกติ มนุสฺสโลเกฯ เตน ตทญฺญโลกํ นิวตฺเตติฯ วิชฺชมานคฺคหเณน อตีตานาคตํ นิวตฺเตติฯ พุทฺธา จ กทาจิ กรหจิ อุปฺปชฺชนฺติ จกฺกวตฺติโนปิ เยภุยฺเยน ตสฺมิํเยว อุปฺปชฺชนโตติ อธิปฺปาโยฯ อโนมสฺสาติ อลามกสฺส อุกฺกฏฺฐสฺสฯ เสสานิ รตนานิฯ

ตตฺราติ วากฺโยปญฺญาสเน นิปาโต, ตสฺมิํ ปาตุภาววจเนฯ ‘‘อยุตฺต’’นฺติ วตฺวา ตตฺถ อธิปฺปายํ วิวรนฺโต ‘‘อุปฺปนฺนํ หี’’ติอาทิมาหฯ เตหิ รตเนหิ จกฺกวตฺตนนิยมาเปกฺขตาย จกฺกวตฺติวจนสฺสฯ นิยเมนาติ เอกนฺเตนฯ วตฺตพฺพตํ อาปชฺชติ ภาวินิ ภูเต วิย อุปจาโรติ ยถา – ‘‘อคมา ราชคหํ พุทฺโธ’’ติ (สุ. นิ. 410)ฯ ลทฺธนามสฺสาติ จกฺกวตฺตีติ โลเก ลทฺธสมญฺญสฺส ปตฺถนียสฺส ปุริสวิเสสสฺสฯ มูลุปฺปตฺติวจนโตปีติ ‘‘จกฺกวตฺติสฺส ปาตุภาวา’’ติ เอตสฺส ปฐมุปฺปตฺติยา วจนโตปิฯ อิทานิ ตมตฺถํ วิวรนฺโต ‘‘โย หี’’ติอาทิมาหฯ โย หิ จกฺกวตฺติราชา, ตสฺส อุปฺปตฺติยา จกฺกรตนสฺส อุปฺปชฺชนโต จกฺกวตฺตีติ เอวํ นามํ อุปฺปชฺชติฯ