โย อารมฺมเณ อิฏฺฐานิฏฺฐาการํ อนาทิยิตฺวา คเหตพฺโพ มชฺฌตฺตากาโร, โย จ ปุพฺเพ อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺคสฺส ภาวนาวเสน อุปฺปนฺโน มชฺฌตฺตากาโร, ทุวิโธปิ โส อุเปกฺขาย อารมฺมณธมฺโมติ อธิปฺเปโตติ อาห – ‘‘อตฺถโต ปน มชฺฌตฺตากาโร อุเปกฺขาฏฺฐานียา ธมฺมาติ เวทิตพฺโพ’’ติฯ อารมฺมเณน กถิตา อารมฺมณสฺเสว เตสํ วิเสสปจฺจยภาวโตฯ เสสาติ วีริยาทโย จตฺตาโร ธมฺมาฯ เตสญฺหิ อุปนิสฺสโยว สาติสโย อิจฺฉิตพฺโพติฯ

กายสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. สีลสุตฺตวณฺณนา

[184] ขีณาสวสฺส โลกุตฺตรํ สีลํ นาม มคฺคผลปริยาปนฺนา สมฺมาวาจากมฺมนฺตาชีวา สีลลกฺขณปฺปตฺตา ตทญฺเญ เจตนาทโยฯ โลกิยํ ปน กิริยาพฺยากตจิตฺตปริยาปนฺนํ จาริตฺตสีลํ, วาริตฺตสีลสฺส ปน สมฺภโว เอว นตฺถิ วิรมณวเสน ปวตฺติยา อภาวโตฯ ‘‘ปุพฺพภาคสีลํ โลกิยสีล’’นฺติ เกจิฯ

จกฺขุทสฺสนนฺติ จกฺขูหิ ทสฺสนํฯ ลกฺขณสฺส ทสฺสนนฺติ สภาวธมฺมานํ สงฺขตานํ ปจฺจตฺตลกฺขณสฺส ญาตปริญฺญาย, อนิจฺจาทิสามญฺญลกฺขณสฺส ตีรณปริญฺญาย ทสฺสนํฯ ปชหนฺโตปิ หิ เต ปหาตพฺพาการโต ปสฺสติ นามฯ นิพฺพานสฺส ตถลกฺขณํ มคฺคผเลหิ ทสฺสนํ, ตํ ปน ปฏิวิชฺฌนํฯ ฌาเนน ปถวีกสิณาทีนํ, อภิญฺญาหิ รูปานํ ทสฺสนมฺปิ ญาณทสฺสนเมวฯ จกฺขุทสฺสนํ อธิปฺเปตํ สวนปยิรุปาสนานํ ปรโต คหิตตฺตาฯ ปญฺหปยิรุปาสนนฺติ ปญฺหปุจฺฉนวเสน ปยิรุปาสนํ อญฺญกมฺมตฺถาย อุปสงฺกมนสฺส เกวลํ อุปสงฺกมเนเนว โชติตตฺตาฯ

อริยานํ อนุสฺสติ นาม คุณวเสน, ตตฺถาปิ ลทฺธโอวาทาวชฺชนมุเขน ยถาภูตสีลาทิคุณานุสฺสรณนฺติ ทสฺเสตุํ ‘‘ฌานวิปสฺสนา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ อญฺเญสํเยว สนฺติเกติ อริเยหิ อญฺเญสํ สาสนิกานํเยว สนฺติเกฯ เตนาห – ‘‘อนุปพฺพชฺชา นามา’’ติฯ อญฺเญสูติ สาสนิเกหิ อญฺเญสุ ตาปสปริพฺพาชกาทีสุฯ ตตฺถ หิ ปพฺพชฺชา อริยานํ อนุปพฺพชฺชา นาม น โหตีติ วุตฺตํฯ