เมนู

5. สตฺติสตสุตฺตวณฺณนา

[1105] ภเวยฺย เจติ ทุกฺขโทมนสฺสานิ อชฺฌุเปกฺขิตฺวา สหิเตหิ เตหิ สจฺจาภิสมโย ภเวยฺยาติ เอวํ ปริกปฺปนา น กาตพฺพาติฯ

9. อินฺทขีลสุตฺตวณฺณนา

[1109] อชฺฌาสยนฺติ สสฺสตาทิเภทํ อชฺฌาสยํฯ โส หิ ‘‘อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺญ’’นฺติ คาหสฺส มุขภูตตฺตา มุขนฺติ อธิปฺเปโตฯ ตญฺจ อปเร อทิฏฺฐสจฺจา โอโลเกนฺติ, ทิฏฺฐสจฺจา ปน เนว โอโลเกนฺติฯ

10. วาทตฺถิกสุตฺตวณฺณนา

[1110] กุกฺกุโก ปมาณมชฺฌิมสฺส ปุริสสฺส หตฺโถติ อตฺโถฯ กุกฺกูติ ตสฺเสว นามํฯ

สีสปาวนวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. ปปาตวคฺโค

1. โลกจินฺตาสุตฺตวณฺณนา

[1111] โลกจินฺตนฺติ โลกสนฺนิเวสปฏิสํยุตฺตวีมํสาวฯ ‘‘โลกจิตฺต’’นฺติปิ ปาโฐ, ตํตํโลกปริยาปนฺนํ จิตฺตนฺติ อตฺโถฯ นาฬิเกราทโยติ อาทิ-สทฺเทน อวุตฺตานํ โอสธิติณวนปฺปติอาทีนํ สงฺคโหฯ เอวรูปนฺติ เอทิสํ อญฺญมฺปิ ตํตํโลกจิตฺตํฯ

วิคตจิตฺโตติ อตฺตตฺถปรตฺถโต อปคตวิตกฺโก อทฺทส เอวํ อธิฏฺฐหิํสูติ สมฺพนฺโธฯ สมฺพริมายนฺติ สมฺพเรน อสุรินฺเทน อุปฺปาทิตํ อสุรมายํ, ยํ ‘‘อินฺทชาล’’นฺติปิ วุจฺจติ อินฺทสฺส โมหนตฺถํ อุปฺปาทิตตฺตาฯ สมฺปริวตฺเตตฺวาติ ปริธาเวตฺวาฯ ยถา เนติ เน อสุเร ยถา โส ปุริโส ปสฺสติ, เอวํ อธิฏฺฐหิํสุฯ กสฺมา ปเนเต เอวํ อธิฏฺฐหิํสูติ? ตํ ปุริสํ ตตฺถ ตถานิสินฺนํ ทิสฺวา ‘‘อยญฺจ เทโว’’ติ อาสงฺกนฺตา ตถา อธิฏฺฐหิตฺวา ภิสมุฬาลฉิทฺเทหิ ปวิสิตฺวา อตฺตโน อสุรภวนํ คตาฯ เตนาห ภควา – ‘‘เทวานํเยว โมหยมานา’’ติฯ

2-3. ปปาตสุตฺตาทิวณฺณนา

[1112-3] มริยาทปาสาโณติ คิชฺฌกูฏปพฺพตสฺส มริยาทปาการสทิโส มหนฺโต ปาสาโณฯ อนิฏฺฐรูปนฺติ เอตฺถ รูป-สทฺโท สภาวตฺโถ ‘‘ปิยรูเป สาตรูเป’’ติอาทีสุ (ม. นิ. 1.408-409) วิยาติ อาห – ‘‘อนิฏฺฐสภาว’’นฺติฯ

5. วาลสุตฺตวณฺณนา

[1115] อุปาสนนฺติ อาจริยอุปาสนํ, อาจริยํ อนฺเตวาสินา วา ทิวเส ทิวเส สิกฺขนวเสน อุปาสิตพฺพโต อุปาสนนฺติ ลทฺธนามํ กณฺฑขิปนสิปฺปํฯ กณฺฑํ อติกฺกมนฺเตติ สรํ ขิปนฺเตฯ โปงฺขานุโปงฺขนฺติ โปงฺขสทฺทตฺถํ ปากฏํ กตฺวา ทสฺเสตุํ ‘‘เอกํ กณฺฑํ ขิปิตฺวา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ อปรํ อนุโปงฺขนฺติ เอตฺถ อปรนฺติ ตติยกณฺฑํฯ อนุโปงฺขํ นาม อิทนฺติ ทสฺเสตุํ ‘‘อนุโปงฺขํ นาม ทุติยสฺส โปงฺข’’นฺติ วุตฺตํฯ ตญฺหิ ตติเยน สเรน วิชฺฌียติฯ ปุน อปรํ ตสฺส โปงฺขนฺติ อิทํ ปน อปราปรํ อวิรชฺฌนํ ทสฺเสตุํ วุตฺตํฯ ทุรภิสมฺภวตรนฺติ อภิภวิตุํ อสกฺกุเณยฺยตรํฯ วาลนฺติ เกสํฯ สตฺตธา ภินฺทิตฺวาติ สตฺตกฺขตฺตุํ วิผาเลตฺวาฯ ตสฺส เอกํ เภทนฺติ ตสฺส เกสสฺส เอกํ อํสุสงฺขาตํ เภทํ คเหตฺวาฯ วาติงฺคณมชฺเฌ พนฺธิตฺวาติ วาติงฺคณผลสฺส มชฺฌฏฺฐาเน พนฺธิตฺวาฯ อปรํ เภทนฺติ อปรํ เกสสฺส อํสุสงฺขาตํ เภทํฯ อคฺคโกฏิยํ พนฺธิตฺวาติ ยถา ตสฺส วาลเภทสฺส อูกามตฺตํ ลิขามตฺตํ วา กณฺฑสฺส อคฺคโกฏิํ อธิกํ หุตฺวา ติฏฺฐติ, เอวํ พนฺธิตฺวาฯ อุสภมตฺเตติ วีสติยฏฺฐิมตฺเต ฐาเน ฐิโตฯ กณฺฑพทฺธาย โกฏิยาติ กณฺฑพทฺธาย วาลสฺส โกฏิยา วาติงฺคณพนฺธนวาลสฺส โกฏิํ ปฏิวิชฺเฌยฺยฯ