เมนู

1. สหสฺสภิกฺขุนิสงฺฆสุตฺตวณฺณนา

[1007] ธมฺมิกตฺตา เทสวาสีหิ อนุกมฺปิโต ราชาติ ราชโก, ตสฺส อาราโม ราชการาโม, ตสฺมิํฯ ภูมิสีสํ เสฏฺฐปฺปเทโส, ยตฺถ วสนฺโต ลาภคฺคยสคฺคปฺปตฺโต โหตีติ เตสํ อธิปฺปาโยฯ

วาราเปหีติ ปฏิเสเธหิฯ ยุชฺฌาเปตุนฺติ กลหํ การาเปตุํฯ ปุน อาคจฺฉนฺตาติ อปรสฺมิํ สํวจฺฉเร อาคจฺฉนฺตาฯ อุพฺพฏฺเฏตฺวาติ มหตี วีจิโย อุพฺพฏฺเฏตฺวาฯ ยถา ตสฺส สกลเมว รฏฺฐํ เอโกทกีภูตํ โหติ, เอวํ กตฺวา สมุทฺทเมว ชาตํฯ เตน วุตฺตํ ‘‘สมุทฺทเมว อกํสู’’ติฯ

อิสีนมนฺตรํ กตฺวาติ อิสีนํ การณํ กตฺวา, อิสีนํ เหตูติ อตฺโถ, อิสีนํ วา อนฺตรเภทํ กตฺวาฯ ตถา โลเก โกลาหลสฺส ปตฺถฏตํ วิภาเวนฺโต ภควา ‘‘เม สุต’’นฺติ อาห ปจฺจกฺขโต ชานมฺปิฯ อุจฺฉินฺโนติ กุลจฺเฉเทน อุจฺฉินฺโนฯ น เกวลํ สยเมว, อถ โข สห รฏฺเฐหิฯ วิภวนฺติ วินาสํ อุปคโตฯ

ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตนฺติ ตํ ยถาวุตฺตํ ปเสนทินา โกสลราเชน การิตํ วิหารํ สนฺธาย เอตํ ‘‘ราชการาเม’’ติ วุตฺตํฯ

2-3. พฺราหฺมณสุตฺตาทิวณฺณนา

[1008-9] อุทยคามินินฺติ อารมฺภโต ปฏฺฐาย สมฺปตฺติอาวหํฯ

4. ทุคฺคติภยสุตฺตวณฺณนา

[1010] ทุฏฺฐา คติ นิปฺผตฺติ ทุคฺคติ, ทุคฺคตภาโว ทาลิทฺทิยํ, ตเทว ภยํ, ตํ สพฺพํ อนวเสสํ วา ทุคฺคติภยํ ทลิทฺทภยํฯ สมฺมเทว อติกฺกนฺโตติ สมติกฺกนฺโต

6. ปฐมมิตฺตามจฺจสุตฺตวณฺณนา

[1012] โวหารมิตฺตาติ ตํตํทานคฺคหณวเสน โวหารกา มิตฺตาฯ อามนฺตนปฏิมนฺตนอิริยาปถาทีสุปีติ อาลาปสลฺลาปคมนนิสชฺชาทิอตฺถสํวิธานาทีสุ เอกโต ปวตฺตกิจฺจาติ สห ปวตฺตกตฺตพฺพาฯ อมา สห ภวนฺตีติ อมจฺจาฯ ‘‘อมฺหากํ อิเม’’ติ ญายนฺตีติ ญาตี, อาวาหวิวาหสมฺพทฺธาฯ เตนาห ‘‘สสฺสุสสุรปกฺขิกา’’ติฯ โยนิสมฺพนฺธา วา สาโลหิตาฯ เตนาห ‘‘ภาติภคินิมาตุลาทโย’’ติฯ

7. ทุติยมิตฺตามจฺจสุตฺตวณฺณนา

[1013] กิสฺมิญฺจิ กสฺสจิ จ ตถา ตถา อุปฺปนฺนสฺส ปสาทสฺส อญฺญถาภาโว ปสาทญฺญถตฺตํฯ ภูตสงฺฆาตสฺส ฆนอาทิกสฺส อญฺญถาภาโว ภาวญฺญถตฺตํฯ นิรยาทิคติอนฺตรอุปปตฺติ คติอญฺญถตฺตํฯ สภาวธมฺมานํ กกฺขฬผุสนาทิลกฺขณสฺส อญฺญถาภาโว ลกฺขณญฺญถตฺตํฯ ‘‘ฐิตสฺส อญฺญถตฺตํ ปญฺญายตี’’ติ เอวํ วุตฺตํ อญฺญถตฺตํ วิปริณามญฺญถตฺตํฯ ลกฺขณญฺญถตฺตํ น ลพฺภติฯ เตนาห ‘‘ลกฺขณํ ปน น วิคจฺฉตี’’ติ, เสสํ ลพฺภตีติฯ ปถวีธาตุยาติ สสมฺภารปถวีธาตุยาฯ อาโปธาตุยาติ เอตฺถาปิ เอเสว นโยฯ ปุริมภาโวติ ฆนกฐินภาโวฯ ภาวญฺญถตฺตํ รสญฺญถตฺตสภาโวฯ คติอญฺญถตฺตํ อุคฺคตูปปตฺติฯ เตนาห ‘‘ตญฺหิ อริยสาวกสฺส นตฺถี’’ติฯ ปสาทญฺญถตฺตมฺปิ นตฺถิเยว อริยสาวกสฺสฯ

ราชการามวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. สรณานิวคฺโค

1-2. ปฐมมหานามสุตฺตาทิวณฺณนา

[1017-18] สมิทฺธนฺติ สมฺปุณฺณํฯ สุปุปฺผิตนฺติ อุปโสภิตตาย สุปุปฺผิตสทิสตฺตาฯ พฺยูหา นาม เยหิ เอว ปวิสนฺติ, เตหิ เอว นิกฺขมนฺติฯ เตนาห ‘‘พฺยูหา วุจฺจนฺติ อวินิพฺพิทฺธรจฺฉาโย’’ติฯ อุทฺธตจารินาติ ยฏฺฐนฺตราฯ