1. จกฺกวตฺติราชสุตฺตวณฺณนา

[997] อนุคฺคหครหเณสุ นิปาโตติ อนุคฺคณฺหนครหตฺถโชตโก นิปาโตฯ กิเมตฺถ อนุคฺคณฺหาติ, กิํ วา ครหตีติ อาห ‘‘จตุนฺน’’นฺติอาทิฯ ตตฺถ อนุคฺคณฺหนฺโต อนุจฺฉวิกํ กตฺวา คณฺหนฺโตฯ ครหนฺโต นินฺทนฺโตฯ อิสฺสรสีโล อิสฺสโร, ตสฺส ภาโว อิสฺสริยํ, ปภุตาฯ อธีนํ ปติ อธิปติ, ตสฺส ภาโว อาธิปจฺจํ, สามิภาโวติ อาห – ‘‘อิสฺสริยาธิปจฺจ’’นฺติอาทิฯ อนนฺตกานีติ อนฺตรหิตานิฯ

อเวจฺจปฺปสาเทนาติ วตฺถุตฺตยสฺส คุเณ ยาถาวโต อเวจฺจ ปวิสิตฺวา ปสาโทฯ โส ปน เกนจิ จลนรหิโตติ อาห ‘‘อจลปฺปสาเทนา’’ติฯ มคฺเคนาติ อริยมคฺเคนฯ อาคตปฺปสาโท ตสฺส อธิคเมน ลทฺธปฺปสาโทฯ อปุพฺพํ อจริมนฺติ เอกชฺฌํฯ อริยสาวกานญฺหิ อริยมคฺโค อุปฺปชฺชนฺโตว ตีสุ วตฺถูสุ อเวจฺจปฺปสาทํ อาวหนฺโต เอว อุปฺปชฺชติฯ เตสนฺติ วิสยภูตานํ ติณฺณํ วตฺถูนํ วเสน ติธา วุตฺโตฯ ยสฺมา จ อตฺถโต เอโก, ตสฺมาว นินฺนานากรโณ โหติ ปวตฺตฏฺฐานเภเท สติปิฯ อริยสาวกสฺส หีติอาทินา นเยน ตมตฺถํ วิวรติฯ ปสาโท โอกปฺปนาฯ เปมํ ภตฺติฯ คารวํ ครุกรณํฯ มหนฺตํ อุฬารํฯ เอตํ วิภาเคน นตฺถิ สพฺพตฺถ สมานตฺตาฯ

เอวนฺติ ภวนฺตเรปิ อโกปนียตายฯ สทิสวเสนาติ อญฺเญหิ อขณฺฑาทีหิ สทิสวเสนฯ เตนาห ‘‘มุขวฏฺฏิ ยญฺหิ ฉินฺเน’’ติอาทิฯ ขณฺฑา เอติสฺสา อตฺถีติ ขณฺฑาฯ เอส นโย เสเสสุปิฯ ปาติโมกฺเข อาคตานุกฺกเมน สีลสฺส อาทิมชฺฌวิภาโค เวทิตพฺโพฯ ทฺวินฺนํ วา ติณฺณํ วาติ สีลโกฏฺฐาสานํฯ เอกนฺตรํ ภินฺนนฺติ อภินฺเนน เอกนฺตรํ หุตฺวา ภินฺนํฯ เตสํ ขณฺฑาทีนํฯ ‘‘ภุชิสฺเสหี’’ติ อุตฺตรปทโลเปน นิทฺเทโสติ อาห ‘‘ภุชิสฺสภาวกเรหี’’ติฯ อิทํ วีติกฺกนฺตนฺติ อิทมฺปิ สีลํ วีติกฺกนฺตํฯ ‘‘อยํ สีลสฺส วีติกฺกโม’’ติ เอวํ ปรามสิตุํ อสกฺกุเณยฺเยหิฯ

2. พฺรหฺมจริโยคธสุตฺตวณฺณนา

[998] เยสนฺติ อนิยมโต สทฺธาทีนมาธารภูตปุคฺคลทสฺสนํฯ พุทฺเธ ปสาโท คหิโตฯ โส หิ อิตเรหิ ปฐมํ คเหตพฺโพติฯ อริยกนฺตานิ สีลานิ คหิตานิ โสตาปนฺนสฺส สีลานํ อธิปฺเปตตฺตาฯ สงฺเฆ ปสาโท คหิโต ธมฺมปฺปสาทสฺส อนนฺตรํ วุจฺจมานตฺตาฯ ธมฺเม ปสาโท คหิโต อเวจฺจปฺปสาทภาวโตฯ โสตํ อริยมคฺคํ อาทิโต ปตฺติ โสตาปตฺติ, ตสฺสา องฺคานิ โสตาปตฺติยงฺคานิฯ ปจฺเจนฺตีติ ปชายนฺติ อธิคจฺฉนฺติฯ เตนาห ‘‘ปาปุณนฺตี’’ติฯ พฺรหฺมจริยนฺติ มคฺคพฺรหฺมจริยํฯ กตรปสาโท วตฺตมาโนติ อธิปฺปาโยฯ มคฺคปฺปสาโทติ มคฺคสมฺปยุตฺโต ปสาโทฯ อาคตมคฺคสฺสาติ อธิคตมคฺคสฺสฯ มิสฺสกปฺปสาโท เอโสติ ตสฺมา อุโภปิ เถรา ปณฺฑิตา พหุสฺสุตาฯ

3. ทีฆาวุอุปาสกสุตฺตวณฺณนา

[999] ยทคฺเคน ตสฺมิํ อุปาสเก ยถาวุตฺตานิ โสตาปตฺติยงฺคานิ สํวิชฺชนฺติ, ตทคฺเคน โส เตสุ วตฺติสฺสตีติ อาห ‘‘จตูสุ โสตาปตฺติยงฺเคสุ สนฺทิสฺสสี’’ติฯ วิชฺชํ ภชนฺตีติ วิชฺชาภาคิยา, เตสุ โกฏฺฐาเสสุ ปริยาปนฺนาติ วุตฺตํ ‘‘วิชฺชาภาคิเยติ วิชฺชาโกฏฺฐาสิเก’’ติฯ

4-5. ปฐมสาริปุตฺตสุตฺตาทิวณฺณนา

[1000-1001] ‘‘โสตาปตฺตี’’ติ ปฐมมคฺโค อธิปฺเปโต, ตสฺส อธิคมูปาโย โสตาปตฺติยงฺคํฯ เตนาห ‘‘โสตาปตฺติยา ปุพฺพภาคปฏิลาภงฺค’’นฺติฯ โสตาปตฺติอตฺถายาติ โสตาปตฺติมคฺคตฺถายฯ องฺคนฺติ การณํฯ อิตเร รตนตฺตยปฺปสาทาทโยฯ ปุพฺพภาคิยาย โสตาปตฺติยา องฺคํ การณนฺติฯ