1. เอกธมฺมสุตฺตวณฺณนา

[977] เอตฺถาติ เอตสฺมิํ ปฐมสุตฺเตฯ วุตฺตเมว, ตสฺมา ตตฺถ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพนฺติ อธิปฺปาโยฯ

6. อริฏฺฐสุตฺตวณฺณนา

[982] โน-สทฺโท ปุจฺฉายํ, ตสฺมา นูติ อิมินา สมานตฺโถติ อาห ‘‘ภาเวถ นู’’ติฯ กามจฺฉนฺโทติ วตฺถุกาเมสุ อิจฺฉาติ อาห ‘‘ปญฺจกามคุณิกราโค’’ติฯ ทฺวาทสสุ อายตนธมฺเมสุ สปรสนฺตติปริยาปนฺเนสุฯ อิมินา กามจฺฉนฺทปฺปหานกิตฺตเนน ปฏิฆสญฺญาปฏิวินยกิตฺตเนน จ อนาคามิมคฺคํ กเถติ ปญฺโจรมฺภาคิยสญฺโญชนสมุจฺเฉทสฺส พฺยากตตฺตาฯ วิปสฺสนํ ทสฺเสนฺโตติ ‘‘วิปสฺสนํ อนุยุญฺชถา’’ติ ทสฺเสนฺโตฯ

8. ปทีโปปมสุตฺตวณฺณนา

[984] ‘‘เนว กาโยปิ กิลมติ น จกฺขูนี’’ติ อฏฺฐกถายํ ปทุทฺธาโร กโตฯ ‘‘กาโยปิ กิลมติ, จกฺขูนิปิ วิหญฺญนฺตี’’ติ วตฺวา ยตฺถ ยถา โหติ, ตานิ ทสฺเสตุํ ‘‘ธาตุกมฺมฏฺฐานสฺมิํ หี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ จกฺขูนิ ผนฺทนฺติ กิลมนฺตีติอาทิ อติเวลํ อุปนิชฺฌายเน โหตีติ กตฺวา วุตฺตํฯ อิมสฺมิํ ปน กมฺมฏฺฐาเนติ อานาปานกมฺมฏฺฐาเนฯ เอวมาหาติ ‘‘ภิกฺขุ เจปิ อากงฺเขยฺย, เนว กาโย กิลเมยฺยา’’ติ เอวมาหฯ

ลพฺภตีติ อฏฺฐกถาธิปฺปาเย ฐตฺวา วุตฺตํ, ปรโต อาคเตน เถรวาเทน โส อนิจฺฉิโตฯ น หิ ตารกรูปมุตฺตาวฬิกาทิสทิสํ นิมิตฺตูปฏฺฐานาการมตฺตํ ขณมตฺตฏฺฐายินํ กสิณนิมิตฺเตสุ วิย อุคฺฆาฏนํ กาตุํ สกฺโกติฯ เตนาห ‘‘น ลพฺภเตวา’’ติฯ อานิสํสทสฺสนตฺถํ คหิโต, อานาปานสฺสติสมาธิสฺมิํ สิทฺเธ อยํ คุโณ สุเขเนว อิชฺฌตีติฯ