9. กฏฺโฐปมสุตฺตวณฺณนา

[509] ทฺวินฺนํ อรณีนนฺติ อธรุตฺตรารณีนํฯ กิญฺจิ ทฺวยํ สงฺฆฏฺฏิตมตฺตํ หุตฺวา น สโมธานคตํ โหตีติ ตํนิวตฺตนตฺถํ ‘‘สงฺฆฏฺฏนสโมธานา’’ติ วุตฺตํฯ ปุนปฺปุนํ สงฺฆฏฺฏเนน หิ เตโชปาตุภาโวฯ อธรารณี วิย วตฺถารมฺมณํ อสติปิ วายาเม ตชฺชสมฺผสฺสปจฺจยโตฯ อุตฺตรารณี วิย ผสฺโส วตฺถารมฺมณาทิผสฺเสน ปวตฺตนโตฯ สงฺฆฏฺโฏ วิย ผสฺสสงฺฆฏฺฏนํ อรณิทฺวยสงฺฆฏฺฏนา วิย ผสฺสสฺเสว วตฺถารมฺมเณสุ สงฺฆฏฺฏนากาเรน ปวตฺติโตฯ อคฺคิ วิย เวทนา อนุทหนฏฺเฐน ขณิกาวายญฺจฯ วตฺถารมฺมณํ วา อุตฺตรารณี วิย อินฺธนาปาตคหณาทีสุ อุสฺสาหสฺส วิย ปวตฺติสมฺภวโตฯ ผสฺโส อธรารณี วิย นิรุสฺสาหนิรีหตาวเสน อตฺตสาธนโตฯ

10. อุปฺปฏิปาฏิกสุตฺตวณฺณนา

[510] รสนํ ภญฺชนํ นิรุชฺฌนํ รโสฯ โย โย ธมฺมานํ รโส ยถาธมฺมรโส, เตน ยถาธมฺมรเสนฯ ปฏิปาฏิยาติ กเมน, อุภเยนปิ ธมฺมานํ ปหานกฺกเมนาติ วุตฺตํ โหติฯ อิมสฺมิํ อินฺทฺริยวิภงฺเคติ อิมสฺมิํ อินฺทฺริยสํยุตฺตสญฺญิเต อินฺทฺริยวิภงฺเคฯ อเทสิตตฺตาติ เสสสุตฺตานิ วิย ‘‘สุขินฺทฺริย’’นฺติอาทินา อเทสิตตฺตา อิทํ อุปฺปฏิปาฏิกสุตฺตํ นามฯ วลิยา ขรสมฺผสฺสาย ผุฏฺฐสฺสฯ ตนฺติ กณฺฏกเวทนาทิํฯ เอตสฺส ทุกฺขินฺทฺริยสฺสฯ

เตสํ เตสนฺติ โทมนสฺสินฺทฺริยาทีนํฯ การณวเสเนวาติ ตํตํอสาธารณการณวเสนฯ เตสญฺหิ วิเสสการณํ ทสฺเสนฺโต ‘‘ปตฺตจีวราทีนํ วา’’ติ อาหฯ

เอกโตวาติ ปุนปฺปุนํ ปทุทฺธารณํ อกตฺวา เอกชฺฌเมวฯ ทุติยชฺฌานาทีนํ อุปจารกฺขเณ เอว นิรุชฺฌนฺตีติ อาเนตฺวา สมฺพนฺโธฯ เตสํ ทุกฺขินฺทฺริยโทมนสฺสาทีนํฯ อติสยนิโรโธติ สุฏฺฐุ ปหานํ อุชุปฺปฏิปกฺเขน วูปสโมฯ นิโรโธเยวาติ นิโรธมตฺตเมวฯ นานาวชฺชเนติ เยน อาวชฺชเนน อปฺปนาวีถิ โหติ, ตโต ภิชฺชาวชฺชเน, อเนกาวชฺชเน วาฯ อปฺปนาวีถิยญฺหิ อุปจาโร เอกาวชฺชโน, อิตโร อเนกาวชฺชโน อเนกกฺขตฺตุํ ปวตฺตนโตฯ