8. คามณิสํยุตฺตํ

1. จณฺฑสุตฺตวณฺณนา

[353] ‘‘เยน มิเธกจฺโจ จณฺโฑ จณฺโฑตฺเวว สงฺขํ คจฺฉตี’’ติ เอวํ ปญฺหปุจฺฉเนน ธมฺมสงฺคาหกตฺเถเรหิ จณฺโฑติ คหิตนาโมฯ ปากฏํ กโรตีติ ทสฺเสติ อตฺตโน จณฺฑภาวํฯ

จณฺฑสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. ตาลปุฏสุตฺตวณฺณนา

[354] วาโลติ วุจฺจติ ตาโล, ตสฺส ตาลปุฏํ นามฯ ยถา อามลกีผลสมานกํ, โส ปน ตาลสทิสมุขวณฺณตฺตา ตาลปุโฏติ เอวํนามโกฯ เตนาห ‘‘ตสฺส กิรา’’ติอาทิฯ อภินีหารสมฺปนฺโน อเนเกสุ กปฺเปสุ สมฺภตสาวกโพธิสมฺภาโรฯ ตถา เหส อสีติยา มหาสาวเกสุ อพฺภนฺตโร ชาโตฯ สหสฺสํ เทนฺติ นจฺจํ ปสฺสิตุกามาฯ สมชฺชเวสนฺติ เนปจฺจเวสํฯ กีฬํ กตฺวาติ นจฺจกีฬิตํ กีฬิตฺวา, นจฺจิตฺวาติ อตฺโถฯ

ปุพฺเพ ตถาปวตฺตวุตฺตนฺตทสฺสเน สจฺเจน, ตพฺพิปริยาเย อลิเกนฯ ราคปจฺจยาติ ราคุปฺปตฺติยา การณภูตาฯ มุขโต…เป.… ทสฺสนาทโยติ อาทิ-สทฺเทน มุขโต อคฺคิชาลนิกฺขมทสฺสนาทิเก สงฺคณฺหาติฯ อญฺเญ จ…เป.… อภินยาติ กามสฺสาทสํยุตฺตานํ สิงฺคารหสฺสอพฺภุตรสานญฺเจว ‘‘อญฺเญ จา’’ติ วุตฺตสนฺตพีภจฺฉรสานญฺจ ทสฺสนกา อภินยาฯ โทสปจฺจยาติ โทสุปฺปตฺติยา การณภูตาฯ หตฺถปาทจฺเฉทาทีติ อาทิ-สทฺเทน สงฺคหิตานํ รุทฺทวีรภยานกรสานํ ทสฺสนกา อภินยาฯ โมหปจฺจยาติ โมหุปฺปตฺติยา การณภูตาฯ เอวมาทโยติ อาทิ-สทฺเทน สงฺคหิตานํ กรุณาสนฺตภยานกรสานํ ทสฺสนกา อภินยาฯ เต หิ รเส สนฺธาย ปาฬิยํ ‘‘เย ธมฺมา รชนียา, เย ธมฺมา โทสนียา, เย ธมฺมา โมหนียา’’ติ จ วุตฺตํฯ

นฏเวสํ คเหตฺวาว ปจฺจนฺติ กมฺมสริกฺขวิปากวเสนฯ ตํ สนฺธายาติ ตํ ยถาวุตฺตํ นิรเย ปจฺจนํ สนฺธายฯ เอตํ ‘‘ปหาโส นาม นิรโย, ตตฺถ อุปปชฺชตี’’ติ วุตฺตํฯ ยถา โลเก อตฺถวิเสสวเสน สกมฺมกานิปิ ปทานิ อกมฺมกานิ ภวนฺติ ‘‘วิมุจฺจติ ปุริโส’’ติ, เอวํ อิธ อตฺถวิเสสวเสน อกมฺมกํ สกมฺมกํ กตฺวา วุตฺตํ – ‘‘นาหํ, ภนฺเต, เอตํ โรทามี’’ติฯ โก ปน โส อตฺถวิเสโส? อสหนํ อกฺขมนํ, ตสฺมา น โรทามิ น สหามิ, น อกฺขมามีติ อตฺโถฯ โรทนการณญฺหิ อสหนฺโต เตน อภิภูโต โรทติฯ ตเมวสฺส สกมฺมกภาวสฺส การณภูตํ อตฺถวิเสสํ ‘‘น อสฺสุวิโมจนมตฺเตนา’’ติ วุตฺตํฯ มตํ วา, อมฺม, โรทนฺตีติ เอตฺถาปิ มตํ โรทนฺติ, ตสฺส มรณํ น สหนฺติ, นกฺขมนฺตีติ ปากโฏยมตฺโถติฯ

ตาลปุฏสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3-5. โยธาชีวสุตฺตาทิวณฺณนา

[355-357] ยุชฺฌนํ โยโธ, โส อาชีโว เอตสฺสาติ โยธาชีโวฯ เตนาห – ‘‘ยุทฺเธน ชีวิกํ กปฺปนโก’’ติ, อุสฺสาหํ วายามํ กโรตีติ ยุชฺฌนวเสน อุสฺสาหํ วายามํ กโรติฯ ปริยาปาเทนฺตีติ มรณปริยนฺติกํ อาปทํ ปาเปนฺติฯ เตนาห ‘‘มรณํ ปฏิปชฺชาเปนฺตี’’ติฯ ทุฏฺฐุ ฐปิตนฺติ ทุฏฺฐากาเรน อตฺตโน ปเรสญฺจ อตฺถาวหภาวํ น คตํ ปฏิปนฺนํฯ ปเรหิ สงฺคาเม ชิตา หตา เอตฺถ ชายนฺตีติ ปรชิโต นาม นิรโยฯ อสิธนุคทายสงฺกุจกฺกานิ ปญฺจาวุธานิฯ ตํ สนฺธายาติ ตํ โยธาชีวํ ปุคฺคลํ สนฺธายฯ เอตํ ‘‘โย โส’’ติอาทิ วุตฺตํฯ จตุตฺถปญฺจเมสูติ หตฺถาโรหอสฺสาโรหสุตฺเตสุฯ เอเสว นโยติ เอโส ตติเย วุตฺโต เอว อตฺถโต วิเสสาภาวโตฯ

โยธาชีวสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ