เอตฺถ จ วุฏฺฐานเมว ปมาณํ, น ปริคฺคหทสฺสนานิฯ อปฺปณิหิตา นาม สุขปณิธิยา ปฏิปกฺขโตฯ สุญฺญตา นาม อตฺตทิฏฺฐิยา อุชุปฏิปกฺขตฺตา สตฺตสุญฺญตาย สุทิฏฺฐตฺตาฯ มคฺโค อนิมิตฺโต นาม วิปสฺสนาคมนโตฯ ผลํ อนิมิตฺตํ นาม มคฺคาคมนโตฯ วิกปฺโป อาปชฺเชยฺย อาคมนสฺส ววตฺถานสฺส อภาเวน, วิปสฺสนาย อนิมิตฺตาทินามลาโภ อววตฺถิโตติ อธิปฺปาโยฯ เตน วุตฺตํ ‘‘ตสฺมา’’ติอาทิฯ ยสฺมา ปน สา มคฺควุฏฺฐานกาเล เอวรูปาปิ โหตีติ ตสฺส วเสน มคฺคผลานํ วิย ผสฺสสฺสปิ ปวตฺติรูปตฺตา ยถาวุตฺโต วิกปฺโป อนวสโรติ ทฏฺฐพฺพํฯ ตโย ผสฺสา ผุสนฺตีติ ปุคฺคลเภทวเสน วุตฺตํฯ น หิ เอกํเยว ปุคฺคลํ เอตสฺมิํ ขเณ ตโย ผสฺสา ผุสนฺติฯ ‘‘ติวิโธ ผสฺโส ผุสตี’’ติ วา ภวิตพฺพํฯ ยสฺมา ปน ‘‘นิโรธผลสมาปตฺติยา วุฏฺฐิตสฺสา’’ติอาทิ ยสฺส ยถาวุตฺตา ตโย เอว ผสฺสา สมฺภวนฺติ, ตสฺส อนวเสสคฺคหณวเสเนว วุตฺตํ ‘‘ตโย ผสฺสา ผุสนฺตี’’ติฯ

นิพฺพานํ วิเวโก นาม สพฺพสงฺขารวิวิตฺตภาวโตฯ ตสฺมิํ วิเวเก เอกนฺเตเนว นินฺนโปณตฺตา เอว หิ เต ปฏิปฺปสฺสทฺธสพฺพุสฺสุกฺกา อุตฺตมปุริสา จตุนฺนํ ขนฺธานํ อปฺปวตฺติํ อนวเสสคฺคหณลกฺขณํ นิโรธสมาปตฺติํ สมาปชฺชนฺตีติฯ

ทุติยกามภูสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. โคทตฺตสุตฺตวณฺณนา

[349] เนสนฺติ อปฺปมาณเจโตวิมุตฺติ-อากิญฺจญฺญเจโตวิมุตฺติสญฺญิตานํ ฌานานํฯ อตฺโถปิ นานาติ อาเนตฺวา โยชนาฯ ผรณอปฺปมาณตาย ‘‘อปฺปมาณา เจโตวิมุตฺตี’’ติ ลทฺธนามํ พฺรหฺมวิหารชฺฌานนฺติ อาห ‘‘ภูมนฺตรโต’’ติอาทิฯ อากิญฺจญฺญา เจโตวิมุตฺตีติ อากิญฺจญฺญายตนชฺฌานนฺติ อาห ‘‘ภูมนฺตรโต’’ติอาทิฯ วิปสฺสนาติ อนิจฺจานุปสฺสนา, สพฺพาปิ วาฯ ปมาณกรโณ นาม ยสฺส สยํ อุปฺปชฺชติ, ตสฺส คุณาภาวทสฺสนวเสน ปมาณกรณโตฯ