เมนู

1. วิสารทสุตฺตวณฺณนา

[304] รูปสมฺปตฺติ รูปพลํ ตํสมงฺคิโน อุปตฺถมฺภกภาวโตฯ เอส นโย เสเสสุปิฯ พลานิ หิ สตฺตานํ วุฑฺฒิยา อุปตฺถมฺภกปจฺจโย โหติ, ยถา ตํ อาหาโรฯ เตนาห – ‘‘อิมานี’’ติอาทิฯ

วิสารทสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2-10. ปสยฺหสุตฺตาทิวณฺณนา

[305-313] อภิภวิตฺวา สพฺพํ อนฺโตชนํ สามิกญฺจฯ นาเสนฺตีติ นาสนํ อทสฺสนํ เนนฺติ นีหรนฺตีติ อตฺโถฯ

ปสยฺหสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

มาตุคามสํยุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. ชมฺพุขาทกสํยุตฺตํ

1. นิพฺพานปญฺหสุตฺตวณฺณนา

[314] นิพฺพานํ อาคมฺมาติ เอตฺถ อาคมฺมาติ สพฺพสงฺขาเรหิ นิพฺพินฺนสฺส วิสงฺขารนินฺนสฺส โคตฺรภุนา วิวฏฺฏิตมานสสฺส มคฺเคน สจฺฉิกรเณนาติ อตฺโถฯ สจฺฉิกิริยมานญฺหิ ตํ อธิคนฺตฺวา อารมฺมณปจฺจยภูตญฺจ ปฏิจฺจ อธิปติปจฺจยภูเต จ ตสฺมิํ ปรมสฺสาสภาเวน วิมุตฺตสงฺขารสฺส ปรมคติภาเวน จ ปติฏฺฐานภูเต ปติฏฺฐาย ขยสงฺขาโต มคฺโค ราคาทิเก เขเปตีติ ตํสจฺฉิกรณาภาเว ราคาทีนํ อนุปฺปตฺตินิโรธคมนาภาวโต ‘‘นิพฺพานํ อาคมฺม ราโค ขียตี’’ติ วุตฺตํฯ

อิมินาว สุตฺเตนาติ อิมินาว ชมฺพุขาทกสุตฺเตนฯ กิเลสกฺขยมตฺตํ นิพฺพานนฺติ วเทยฺย ‘‘ราคกฺขโย’’ติอาทินา สุตฺเต อาคตตฺตาฯ ‘‘กิเลสกฺขยมตฺต’’นฺติ อวิเสเสน วุตฺตตฺตา อาห ‘‘กสฺสา’’ติอาทิฯ อทฺธา อตฺตโนติ วกฺขติ ‘‘ปรสฺส กิเลสกฺขเยน ปรสฺส นิพฺพานสมฺปตฺติ น ยุตฺตา’’ติฯ นิพฺพานารมฺมณกรเณน โคตฺรภุกฺขเณ กิเลสกฺขยปฺปตฺติตา จ อาปนฺนาติ อาห – ‘‘กิํ ปน เตสุ อขีเณสุเยวา’’ติอาทิฯ นนุ อารมฺมณกรณมตฺเตน กิเลสกฺขโย อนุปฺปตฺโตติ น สกฺกา วตฺตุํฯ จิตฺตญฺหิ อตีตานาคตาทิสพฺพํ อาลมฺพนํ กโรติ, น นิปฺผนฺนเมวาติฯ โคตฺรภูปิ มคฺเคน ยา กิเลสานํ อนุปฺปตฺติธมฺมตา กาตพฺพา, ตํ อารพฺภ ปวตฺติสฺสตีติ? น, อปฺปตฺตนิพฺพานสฺส นิพฺพานารมฺมณญาณาภาวโตฯ น หิ อญฺเญ ธมฺมา วิย นิพฺพานํ, ตํ ปน อติคมฺภีรตฺตา อปฺปตฺเตน อาลมฺพิตุํ น สกฺกา, ตสฺมา เตน โคตฺรภุนา ปตฺตพฺเพน ติกาลิกสภาวาติกฺกนฺตคมฺภีรภาเวน ภวิตพฺพํ, กิเลสกฺขยมตฺตตํ วา อิจฺฉโต โคตฺรภุโต ปุเรตรํ นิปฺผนฺเนน กิเลสกฺขเยน ภวิตพฺพํฯ อปฺปตฺตกิเลสกฺขยารมฺมณกรเณ หิ สติ โคตฺรภุโต ปุเรตรจิตฺตานิปิ อาลมฺเพยฺยุนฺติฯ

ตสฺมาติอาทิ วุตฺตสฺเสว อตฺถสฺส นิคมนํฯ ตํ ปเนตํ นิพฺพานํฯ รูปิโน ธมฺมา อรูปิโน ธมฺมาติอาทีสูติ อาทิสทฺเทน โลกุตฺตรอนาสวาทีนํ สงฺคโห ทฏฺฐพฺโพฯ อรูปธมฺมาทิภาวคฺคหเณน จสฺส ปรินิปฺผนฺนตา ทีปิตาฯ เตนาห ‘‘น กิเลสกฺขยมตฺตเมวา’’ติฯ