1. สมาธิสุตฺตวณฺณนา

[249] เวทนา จ ปชานาตีติ สจฺจาภิสมฺโพธวเสน วุจฺจมานเวทนานํ ปชานนํ สาติสยสมาธานปุพฺพกนฺติ ภควตา ‘‘สมาหิโต’’ติ วุตฺตนฺติ อาห ‘‘อุปจาเรน วา อปฺปนาย วา สมาหิโต’’ติฯ เวทนาติ ติสฺโสปิ เวทนาฯ ทุกฺขสจฺจวเสนาติ ทุกฺขสจฺจภาเวน, ปริชานนวเสนาติ อตฺโถฯ สมฺภวนฺติ สมุทยํ ตณฺหาวิชฺชากมฺมผสฺสาทิปฺปเภทํ อุปฺปตฺติการณํฯ เตนาห ‘‘สมุทยสจฺจวเสน ปชานาตี’’ติฯ ยตฺถาติ ยํนิมิตฺตํ, ยํ อาคมฺม กามตณฺหาวิชฺชาทินิโรธา เวทนานิโรโธ, เตสํ อยํ นิโรโธฯ นิพฺพานํ อารพฺภ อริยมคฺคปฺปวตฺติยา หิ นิพฺพานํ เวทนานิโรโธติ วุตฺโตฯ ขยํ คเมตีติ ขยคามี, ตํ ขยคามินํฯ ฉาตํ วุจฺจติ ตณฺหา กามานํ ปาตุกามตาวเสน ปวตฺตนโต, อจฺจนฺตเมว สมุจฺฉินฺนตฺตา นตฺถิ เอตสฺมิํ ฉาตนฺติ นิจฺฉาโตฯ เตนาห ‘‘นิตฺตณฺโห’’ติฯ สมฺมสนจารเวทนาติ สมฺมสนูปจารเวทนาฯ ทฺวีหิ ปเทหีติ ‘‘สมาหิโต สมฺปชาโน’’ติ อิเมหิ ทฺวีหิฯ ‘‘สโต’’ติ ปน อิทํ สมฺปชานปทสฺเสว อุปพฺรูหนนฺติ อธิปฺปาโยฯ เสเสหิ จตูหิ จตุสจฺจํ กถิตํ, อิตเรหิ ปน ทฺวีหิ จตุสจฺจพุชฺฌนเมว กถิตํฯ สพฺพสงฺคาหิโกติ สพฺพสภาวธมฺมานํ สงฺคณฺหนโกฯ เตนาห ‘‘จตุภูมกธมฺมปริจฺเฉโท วุตฺโต’’ติฯ

สมาธิสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ