10. ฉปฺปาณโกปมสุตฺตวณฺณนา

[247] วณสรีโรติ วณิตสรีโรฯ ปกฺกตฺตาติ กุถิตตฺตาฯ สรทณฺเฑสุ สรสมญฺญาติ กณฺฑ-สทฺโท สรปริยาโยติ อาห – ‘‘สรวนนฺติ กณฺฑวน’’นฺติฯ อรุคตฺโต…เป.… เวทิตพฺโพ คุณสรีรสฺส ขณฺฑฉิทฺทสีลาทีหิ เหฏฺฐา มชฺเฌ อุปริภาเค จ เภทวิสมจฺฉินฺนวิการโทสตฺตาฯ เอตฺถ กุสา ‘‘กณฺฏกา’’ติ อธิปฺเปตา กณฺฏกสทิสตฺตา, กุสติณานํ เอว วา วุตฺตาการปเทโส ‘‘กุสกณฺฏโก’’ติ วุตฺโตฯ

คามวาสีนํ วิชฺฌนฏฺเฐนาติ นารโหว หุตฺวา เตสํ การานํ ปฏิคฺคหณวเสน ปีฬนฏฺเฐนฯ

ปกฺขินฺติ หตฺถิลิงฺคสกุณํฯ ตสฺส กิร หตฺถิโสณฺฑสทิสํ มุขํ, ตสฺมา ‘‘หตฺถิโสณฺฑสกุณ’’นฺติ วุตฺตํฯ วิสฺสชฺเชยฺยาติ รชฺชุยา ยถาพทฺธํ เอว วิสฺสชฺเชยฺยฯ

โภเคหีติ อตฺตโน สรีรโภเคหิฯ มณฺฑลํ พนฺธิตฺวาติ ยถา สรีรํ มณฺฑลากาเรน ติฏฺฐติ, เอวํ กตฺวาฯ สุปิสฺสามีติ นิทฺทํ โอกฺกมิสฺสามิฯ เฑตุกาโมติ อุปฺปติตุกาโมฯ ทิสา ทิสนฺติ ทิสโต ทิสํฯ

ฉ ปาณกา วิย ฉ อายตนานิ นานชฺฌาสยตฺตา, นานชฺฌาสยตา จ เนสํ นานาวิสยนินฺนตาย ทฏฺฐพฺพาฯ ทฬฺหรชฺชุ วิย ตณฺหา เตสํ พนฺธนโตฯ มชฺเฌ คณฺฐิ วิย อวิชฺชา พนฺธนสฺส ทุพฺพินิมฺโมจนเหตุโตฯ อารมฺมณํ พลวํ โหติ มนุญฺญภาเวน เจว ตตฺถ ตณฺหาภินิเวสสฺส ทฬฺหภาเวน จฯ

สริกฺขเกน วา อุปมาย อาหรณปกฺเขฯ อปฺปนาติ สํสนฺทนาฯ ปาฬิยํเยว อปฺปิตา อุปมา ‘‘เอวเมว โข’’ติอาทินาฯ รูปจิตฺตาทิวิสมนินฺนตฺตา จกฺขุสฺส วิสมชฺฌาสยตาฯ เอส นโย เสเสสุปิฯ

กณฺณจฺฉิทฺทกูปเกติ กณฺณจฺฉิทฺทสญฺญิเต อาวาเฏฯ ตสฺสาติ โสตสฺสฯ ปจฺจโย โหตีติ อุปนิสฺสโย โหติ เตน วินา สทฺทคฺคหณสฺส อภาวโตฯ ‘‘อชฏากาโสปิ วฏฺฏติ เอวา’’ติ วตฺวา ตสฺส ปจฺจยภาวํ ทสฺเสตุํ ‘‘อนฺโตเลณสฺมิ’’นฺติอาทิ วุตฺตํฯ ธาตุปรมฺปรา ฆฏฺเฏนฺโตติ ภูตปรมฺปราสงฺฆฏฺเฏนฺโตฯ

เอวํ สนฺเตติ เอวํ ภูตปรมฺปราวเสน สทฺเท โสตปถมาคจฺฉนฺเตฯ สมฺปตฺตโคจรตา โหติ โสตสฺสฯ ฆานาทีนํ วิย ‘‘ทูเร สทฺโท’’ติ ชานนํ น สมฺภเวยฺย สมฺปตฺตคาหิภาวโตฯ ตถา ตถา ชานนากาโร โหติ มโนวิญฺญาณสฺส คหณาการวิเสสโตฯ โสตวิญฺญาณปฺปวตฺติ ปน อุภยตฺถ สมานาวฯ