เมนู

9. วีโณปมสุตฺตวณฺณนา

[246] ภิกฺขุสฺส วา ภิกฺขุนิยา วาติ กามํ ปาฬิยํ ปริสาทฺวยเมว คหิตํ, เสสปริสานํ ปน ตทญฺเญสมฺปิ เทวมนุสฺสานนฺติ สพฺพสาธารโณวายํ ธมฺมสงฺคโหติ อิมมตฺถํ อุปมาปุพฺพกํ กตฺวา ทสฺเสตุํ ‘‘ยถา นามา’’ติอาทิ อารทฺธํฯ ยชนฺโตติ ททนฺโตฯ วินฺทิตพฺโพติ ลทฺธพฺโพ, อธิคนฺตพฺโพติ อตฺโถฯ

ฉนฺโทติ ตณฺหาฉนฺโทฯ เตนาห – ‘‘ทุพฺพลตณฺหา โส รญฺเชตุํ น สกฺโกตี’’ติฯ ปุพฺพุปฺปตฺติกา เอกสฺมิํ อารมฺมเณ ปฐมํ อุปฺปนฺนาฯ สา หิ อนาเสวนตฺตา มนฺทาฯ โสติ ฉนฺโทฯ รญฺเชตุํ น สกฺโกติ ลทฺธาเสวนตฺตาฯ โทโส นาม จิตฺตทูสนตฺตาฯ ตานีติ ทณฺฑาทานาทีนิฯ ตมฺมูลกาติ โลภมูลกา ตาว มายาสาเฐยฺยมานาติมานทิฏฺฐิจาปลาทโย, โทสมูลกา อุปนาหมกฺขปลาสอิสฺสามจฺฉริยถมฺภสารมฺภาทโย, โมหมูลกา อหิริก-อโนตฺตปฺป-ถินมิทฺธวิจิกิจฺฉุทฺธจฺจ-วิปรีตมนสิการาทโย, สํกิเลสธมฺมา คหิตาว โหนฺติ ตํมูลกตฺตาฯ ยสฺมา ปน สพฺเพปิ สํกิเลสธมฺมา ทฺวาทสากุสลจิตฺตุปฺปาทปริยาปนฺนา เอว, ตสฺมา เตสมฺเปตฺถ คหิตภาวํ ทสฺเสตุํ ‘‘ฉนฺโท ราโคติ วา’’ติ วุตฺตํฯ

ภายิตพฺพฏฺเฐน สภโยฯ เภรวฏฺเฐน สปฺปฏิภโยฯ กุสลปกฺขสฺส วิกฺขมฺภนฏฺเฐน สกณฺฏโกฯ กุสลอนวชฺชธมฺเมหิ ทุรวคาหฏฺเฐน สคหโนฯ ภวสมฺปตฺติภวนิพฺพานานํ อปฺปทานภาวโต อุมฺมคฺโคฯ ทุคฺคติคามิมคฺคตฺตา กุมฺมคฺโคฯ อิริยนาติ วตฺตนา ปฏิปชฺชนาฯ ทุคฺคติคามิตาย กิเลโส เอว กิเลสมคฺโคฯ น สกฺกา สมฺปตฺติภวํ คนฺตุํ กุโต นิพฺพานคมนนฺติ อธิปฺปาโยฯ

อสุภาวชฺชนาทีหีติ อาทิ-สทฺเทน อนิจฺจมนสิการาทีนมฺปิ สงฺคโห ทฏฺฐพฺโพฯ จิตฺตํ นิวตฺตติ สราคจิตฺตํ น อุปฺปชฺชติ ปฏิปกฺขมนสิกาเรน วิโนทิตตฺตาฯ มชฺฌตฺตารมฺมเณติ อญฺญาณุเปกฺขฏฺฐานิเย อารมฺมเณฯ อุทฺเทส…เป.… อาวชฺชนฺตสฺสาติ อุทฺทิสาปนวเสน อุทฺเทสํ, ปริปุจฺฉาปนวเสน ปริปุจฺฉํ, ครูนํ สนฺติเก วสนวเสน ครุวาสํ อาวชฺชนฺตสฺสฯ จิตฺตนฺติ คมฺภีรญาณจริย-ปจฺจเวกฺขณ-ปญฺญวนฺต-ปุคฺคลเสวนวเสน ตทธิมุตฺติสิทฺธิยา อญฺญาณจิตฺตํ นิวตฺตติฯ

ยถา ‘‘ปุชฺชภวผลํ ปุญฺญ’’นฺติ วุตฺตํ ‘‘เอวมิทํ ปุญฺญํ ปวฑฺฒตี’’ติ (ที. นิ. 3.80), เอวํ กิฏฺฐสมฺภวตฺตา ‘‘กิฏฺฐ’’นฺติ วุตฺตนฺติ อาห ‘‘กิฏฺฐนฺติ กิฏฺฐฏฺฐาเน อุปฺปนฺนสสฺส’’นฺติฯ