1. สพฺพสุตฺตวณฺณนา

[23] สพฺพ-สทฺโท ปกรณวเสน กตฺถจิ สปฺปเทเสปิ ปวตฺตตีติ ตโต นิวตฺตนตฺถํ อนวเสสวิสเยน สพฺพ-สทฺเทน วิเสเสตฺวา วุตฺตํ ‘‘สพฺพสพฺพ’’นฺติ, สพฺพเมว หุตฺวา สพฺพนฺติ อตฺโถฯ อายตนภาวํ สพฺพํ อายตนสพฺพํ, เสสทฺวเยปิ เอเสว นโยฯ

ตสฺส อวิสยาภาวโต น อทฺทิฏฺฐมิธตฺถิ กิญฺจีติฯ อิธาติ นิปาตมตฺตํ, อิธ วา สเทวเก โลเก, ทสฺสนภูเตน ญาเณน อทิฏฺฐํ นาม กิญฺจิ นตฺถีติ อตฺโถฯ ยทิ เอวํ อนุมานวิสยํ นุ โข กถนฺติ อาห ‘‘อโถ อวิญฺญาต’’นฺติฯ อญฺเญสํ อปจฺจกฺขมฺปิ อวิญฺญาตํ ตสฺส กิญฺจิ นตฺถีติ อทิฏฺฐํ อวิญฺญาตํ นตฺถิฯ ปจฺจุปฺปนฺนํ อตีตเมว เญยฺยํ คหิตํ, อนาคตํ นุ โข กถนฺติ อาห – ‘‘อชานิตพฺพ’’นฺติ, ตสฺส กิญฺจิ นตฺถีติ อาเนตฺวา สมฺพนฺโธฯ ชานิตุํ ญาตุํ อสกฺกุเณยฺยํ นาม ตสฺส กิญฺจิ นตฺถีติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘สพฺพํ อภิญฺญาสี’’ติอาทิฯ

สกลสฺส สกฺกายธมฺมสฺส ปริคฺคหิตตฺตา สกฺกายสพฺพํฯ สพฺพธมฺเมสูติ ปญฺจนฺนํ ทฺวารานํ อารมฺมณภูเตสุ สพฺเพสุ ธมฺเมสุฯ ยสฺมา ฉสุปิ อารมฺมเณสุ คหิเตสุ ปเทสสพฺพํ นาม น โหติ, ตสฺมา ‘‘ปญฺจารมฺมณมตฺต’’นฺติ วุตฺตํฯ ปเทสสพฺพํ สกฺกายสพฺพํ น ปาปุณาติ ตสฺส เตภูมกธมฺเมสุ เอกเทสสฺส อสงฺคณฺหนโตฯ สกฺกายสพฺพํ อายตนสพฺพํ น ปาปุณาติ โลกุตฺตรธมฺมานํ อสงฺคณฺหนโตฯ อายตนสพฺพํ สพฺพสพฺพํ น ปาปุณาติฯ ยสฺมา อายตนสพฺเพน จตุภูมกธมฺมาว ปริคฺคหิตา, น ลกฺขณปญฺญตฺติโย, ยสฺมา สพฺพสพฺพํ ทสฺเสนฺเตน พุทฺธญาณวิสโย ทสฺสิโต, ตสฺมา ‘‘สพฺพสพฺพํ น ปาปุณาตี’’ติ เอตฺถาปิ ‘‘กสฺมา…เป.… นตฺถิตายา’’ติ สพฺพํ ญาตารมฺมเณเนว ปุจฺฉาวิสฺสชฺชนํ กตํฯ ‘‘อายตนสพฺเพปิ อิธ วิปสฺสนุปคธมฺมาว คเหตพฺพา อภิญฺเญยฺยนิทฺเทสวเสนปิ สมฺมสนจารสฺเสว อิจฺฉิตตฺตา’’ติ วทนฺติฯ

ปฏิกฺขิปิตฺวาติ ‘‘อิทํ สพฺพํ นาม น โหตี’’ติ เอวํ ปฏิกฺขิปิตฺวาฯ ตสฺสาติ ‘‘อญฺญํ สพฺพํ ปญฺญาเปสฺสามี’’ติ วทนฺตสฺสฯ