5-6. สกฺกปญฺหสุตฺตาทิวณฺณนา

[118-119] ทิฏฺเฐติ ปจฺจกฺขภูเตฯ ธมฺเมติ อุปาทานกฺขนฺธธมฺเมฯ ตตฺถ หิ อตฺตาติ ภวติ สญฺญา ทิฏฺฐิ จาติ อตฺตภาวสญฺญาฯ เตนาห – ‘‘ทิฏฺเฐว ธมฺเมติ อิมสฺมิํเยว อตฺตภาเว’’ติฯ ‘‘ตนฺนิสฺสิต’’นฺติ เอตฺถ ตํ-สทฺเทน เหฏฺฐา อภินนฺทนาทิปริยาเยน วุตฺตา ตณฺหา ปจฺจามฏฺฐาติ อาห – ‘‘ตณฺหานิสฺสิต’’นฺติฯ ตํ อุปาทานํ เอตสฺสาติ ตทุปาทานํฯ เตนาห – ‘‘ตํคหณ’’นฺติอาทิฯ ตณฺหุปาทานสงฺขาตํ คหณํ เอตสฺสาติ ตํคหณํฯ ฉฏฺฐํ อุตฺตานเมว ปญฺจเม วุตฺตนยตฺตาฯ

สกฺกปญฺหสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. สาริปุตฺตสทฺธิวิหาริกสุตฺตวณฺณนา

[120] ฆเฏสฺสตีติ ปุพฺเพนาปรํ ฆฏิตํ สมฺพนฺธํ กริสฺสติฯ วิจฺเฉทนฺติ พฺรหฺมจริยสฺส วิโรธิปจฺจยสมุปฺปตฺติยา อุจฺเฉทํฯ

8. ราหุโลวาทสุตฺตวณฺณนา

[121] เย ธมฺมา สมฺมเทว ภาวิตา พหุลีกตา วิมุตฺติยา อรหตฺตสฺส สจฺฉิกิริยาย สํวตฺตนฺติ, เต สทฺธาทโย สมฺภารา วิมุตฺติปริปาจนิยาติ อธิปฺเปตาฯ ปริปาเจนฺตีติ ปริปากํ ปริณามํ คเมนฺติฯ ธมฺมาติ การณภูตา ธมฺมาฯ วิสุทฺธิการณวเสนาติ วิสุทฺธิการณตาวเสน, สา ปน สทฺธินฺทฺริยาทีนํ การณโต วิสุทฺธิฯ ยถา นาม ชาติสมฺปนฺนสฺส ขตฺติยกุมารสฺส วิปกฺขวิคเมน ปกฺขสงฺคเหน ปวตฺติฏฺฐานสมฺปตฺติยา จ ปริสุทฺธิ โหติ, เอวเมวํ ทฏฺฐพฺพาติ ทสฺเสนฺโต ‘‘วุตฺตํ เหต’’นฺติอาทิมาหฯ

อสฺสทฺธาทโยปิ ปุคฺคลา สทฺธาทีนํ ยาวเทว ปริหานาย โหนฺติ, สทฺธาทโย ปาริปูริยาว, ตถา ปสาทนิยสุตฺตนฺตาทิปจฺจเวกฺขณา, ปสาทนิยสุตฺตนฺตา นาม สมฺปสาทนียสุตฺตาทโยฯ สมฺมปฺปธาเนติ สมฺมปฺปธานสุตฺตนฺเตฯ สติปฏฺฐาเนติ จตฺตาโร สติปฏฺฐาเนฯ ฌานวิโมกฺเขติ ฌานานิ เจว วิโมกฺเข จ อุทฺทิสฺส ปวตฺตสุตฺตนฺเตฯ คมฺภีรญาณจริเยติ ขนฺธายตนธาตุปฏิจฺจสมุปฺปาทปฏิสํยุตฺตสุตฺตนฺเตฯ

กลฺยาณมิตฺตตาทโยติ กลฺยาณมิตฺตตา สีลสํวโร อภิสลฺเลขกถา วีริยารมฺโภ นิพฺเพธิกปญฺญาติ อิเม กลฺยาณมิตฺตาทโย ปญฺจ ธมฺมา, เย ‘‘อิธ, เมฆิย, ภิกฺขุ กลฺยาณมิตฺโต โหตี’’ติอาทินา อุทาเน (อุทา. 31) กถิตาฯ โลกํ โวโลเกนฺตสฺสาติ อายสฺมโต ราหุลสฺส ตาสญฺจ เทวตานํ อินฺทฺริยปริปากํ ปสฺสนฺตสฺสฯ ตโต เยน อนฺธวนํ, ตตฺถ ทิวาวิหาราย มหาสมาคโม ภวิสฺสตีติฯ ตถา หิ วกฺขติ ‘‘เอตฺตกาติ คณนาวเสน ปริจฺเฉโท นตฺถี’’ติฯ

รุกฺขปพฺพตนิสฺสิตา ภูมฏฺฐกา, อากาสจาริวิมานวาสิโน อนฺตลิกฺขฏฺฐกาฯ ธมฺมจกฺขุนฺติ เวทิตพฺพานิ จตุสจฺจธมฺมานํ ทสฺสนฏฺเฐนฯ

ราหุโลวาทสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

โลกกามคุณวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

13. คหปติวคฺโค

1-3. เวสาลีสุตฺตาทิวณฺณนา

[124-126] ทฺวีสูติ อิมสฺมิํ คหปติวคฺเค ปฐมทุติเยสุ ตติเย จ วุตฺตตฺถเมว ปาฐชาตํ อปุพฺพํ นตฺถีติ อตฺโถฯ

4-5. ภารทฺวาชสุตฺตาทิวณฺณนา

[127-128] กามํ อญฺเญปิ ปพฺพชิตา ยุตฺตกาเล ปิณฺฑํ อุลมานา จรนฺติเยว, อยํ ปน โอทริโต, เตเนว การเณน ปพฺพชิโตติ ทสฺเสนฺโต ‘‘ปิณฺฑํ อุลมาโน’’ติอาทิมาหฯ ฆํสนฺโตวาติ ภูมิยํ ฆํสนฺโต เอว ปตฺตํ ฐเปติฯ ปริกฺขีณนฺติ สมนฺตโต ปริกฺขีณํฯ นาฬิโก …เป.… ชาตํ, อติเรกปตฺตฏฺฐปนสฺส ปฏิกฺขิตฺตตฺตา อญฺญํ น คณฺหาติฯ ‘‘อินฺทฺริยภาวนนฺติ จกฺขาทิปญฺจินฺทฺริยภาวน’’นฺติ เกจิ วทนฺติ, ตถา วิปสฺสนาภินิเวสํ กตฺวา อุปริวิปสฺสนํ วฑฺฒิตฺวาติ อธิปฺปาโยฯ อปเร ปน ‘‘สทฺธาปญฺจมานํ อินฺทฺริยานํ วเสน วิปสฺสนาภินิเวสํ กตฺวา เตน สุเขน อภิญฺญาปหานานํ สมฺปาทนวเสน อินฺทฺริยํ ภาเวตฺวา’’ติ วทนฺติฯ