เมนู

1. โยคกฺเขมิสุตฺตวณฺณนา

[104] จตูหิ โยเคหีติ กามโยคาทีหิ จตูหิ โยเคหิฯ เขมิโนติ เขมวโต กุสลิโนฯ การณภูตนฺติ กตฺตพฺพอุปายสฺส การณภูตํฯ ปริยายติ ปวตฺติํ นิวตฺติญฺจ ญาเปตีติ ปริยาโย, ธมฺโม จ โส ปริยตฺติธมฺมตฺตา ปริยาโย จาติ ธมฺมปริยาโย, ตํ ธมฺมปริยายํฯ ยสฺมา ปน โส ตสฺสาธิคมสฺส การณํ โหติ, ตสฺมา วุตฺตํ ‘‘ธมฺมการณ’’นฺติฯ ยุตฺตินฺติ สมถวิปสฺสนาธมฺมานีติ วา จตุสจฺจธมฺมานีติ วาฯ ‘‘ตสฺมา’’ติ ปทํ อุทฺธริตฺวา – ‘‘กสฺมา’’ติ การณํ ปุจฺฉนฺโต ‘‘กิํ อกฺขาตตฺตา, อุทาหุ ปหีนตฺตา’’ติ วิภชิตฺวา ปุจฺฉิฯ ยสฺมา ปน ฉนฺทราคปฺปหานํ โยคกฺเขมิภาวสฺส การณํ, น กถนํ, ตสฺมา ‘‘ปหีนตฺตา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ

โยคกฺเขมิสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2-10. อุปาทายสุตฺตาทิวณฺณนา

[105-113] เวทนาสุขทุกฺขนฺติ เวทนาสงฺขาตํ สุขญฺจ ทุกฺขญฺจ กถิตํฯ ‘‘อชฺฌตฺตํ สุขํ ทุกฺข’’นฺติ วุตฺตตฺตา วิมุตฺติสุขสฺส จ สฬายตนทุกฺขสฺส จ กถิตตฺตา วิวฏฺฏสุขํ เจตฺถ กถิตเมวาติ สกฺกา วิญฺญาตุํฯ กามํ ขนฺธิยวคฺเค ขนฺธวเสน เทสนา อาคตา, น อายตนวเสนฯ เอตฺถ ปน วตฺตพฺพํ อตฺถชาตํ ขนฺธิยวคฺเค วุตฺตนยเมวาติฯ

อุปาทายสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

โยคกฺเขมิวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

12. โลกกามคุณวคฺโค

1-2. ปฐมมารปาสสุตฺตาทิวณฺณนา

[114-115] อาวสติ เอตฺถ กิเลสมาโรติ อาวาโสฯ กามคุณอชฺฌตฺติกพาหิรานิ อายตนานิฯ กิเลสมารสฺส อาวาสํ คโต วสํ คโตฯ ติวิธสฺสาติ ปปญฺจสญฺญาสงฺขาตสฺส ติวิธสฺสปิ มารสฺสฯ ตโต เอว เทวปุตฺตมารสฺสปิ วสํ คโตติ สกฺกา วิญฺญาตุํฯ

ปฐมมารปาสสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. โลกนฺตคมนสุตฺตวณฺณนา

[116] โลกิยนฺติ เอตฺถ สตฺตกายภูตคามาทีติ โลโก, จกฺกวาโฬฯ สงฺขาโร ปน ลุชฺชนปลุชฺชนฏฺเฐน โลโกฯ อนฺตนฺติ โอสานํฯ สพฺพญฺญุตญฺญาเณน สํสนฺทิตฺวาติ สพฺพญฺญุตญฺญาณคติยา สมาเนตฺวา อวิโรเธตฺวาฯ โถเมสฺสามีติ ปสํสิสฺสามิฯ

เอวํสมฺปตฺติกนฺติ เอวํสมฺปชฺชนกํ เอวํปสฺสิตพฺพํ อิทํ มม อชฺเฌสนํฯ เตนาห ‘‘อีทิสนฺติ อตฺโถ’’ติฯ ชานํ ชานาตีติ สพฺพญฺญุตญฺญาเณน ชานิตพฺพํ ชานาติ เอวฯ น หิ ปเทสญฺญาเณ ฐิโต ชานิตพฺพํ สพฺพํ ชานาติฯ อุกฺกฏฺฐนิทฺเทเสน หิ อวิเสสคฺคหเณน จ ‘‘ชาน’’นฺติ อิมินา นิรวเสสํ เญยฺยชาตํ ปริคฺคยฺหตีติ ตพฺพิสยาย ชานนกิริยาย สพฺพญฺญุตญฺญาณเมว กรณํ ภวิตุํ ยุตฺตํฯ ปกรณวเสน ‘‘ภควา’’ติ ปทสนฺนิธาเนน จ อยมตฺโถ วิภาเวตพฺโพฯ ปสฺสิตพฺพเมว ปสฺสตีติ ทิพฺพจกฺขุ-ปญฺญาจกฺขุ-ธมฺมจกฺขุ-พุทฺธจกฺขุ-สมนฺตจกฺขุ-สงฺขาเตหิ ญาณจกฺขูหิ ปสฺสิตพฺพํ ปสฺสติ เอวฯ อถ วา ชานํ ชานาตีติ ยถา อญฺเญ สวิปลฺลาสา กามรูปปริญฺญาวาทิโน ชานนฺตาปิ วิปลฺลาสวเสน ชานนฺติ, น เอวํ ภควาฯ ภควา ปน ปหีนวิปลฺลาสตฺตา ชานนฺโต ชานาติ เอว, ทิฏฺฐิทสฺสนสฺส อภาวา ปสฺสนฺโต ปสฺสติ เอวาติ อตฺโถฯ

ทสฺสนปริณายกฏฺเฐนาติ ยถา จกฺขุ สตฺตานํ ทสฺสนตฺถํ ปริเณติ สาเธติ, เอวํ โลกสฺส ยาถาวทสฺสนสาธนโตปิ ทสฺสนกิจฺจปริณายกฏฺเฐน จกฺขุภูโต, ปญฺญาจกฺขุมยตฺตา วา สยมฺภูญาเณน ปญฺญาจกฺขุํ ภูโต ปตฺโตติ วา จกฺขุภูโตฯ ญาณภูโตติ เอตสฺส จ เอวเมว อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ ธมฺมา วา โพธิปกฺขิยา, เตหิ อุปฺปนฺนตฺตา โลกสฺส จ ตทุปฺปาทนโต อนญฺญสาธารณํ วา ธมฺมํ ปตฺโต อธิคโตติ ธมฺมภูโต