เมนู

4. ฉนฺนสุตฺตวณฺณนา

[87] สพฺพนิมิตฺเตหิ ปฏิสลฺลียติ เอเตนาติ ปฏิสลฺลานํ, ผลสมาปตฺติฯ ชีวิตหารกสตฺถํ ชีวิตสฺส หรณโต, สตฺตานญฺจ สสนโต หิํสนโต ปริจริโตติ ปยิรุปาสิโตฯ เตน ยถานุสิฏฺฐํ ปฏิปชฺชินฺติ ทีเปติฯ

อนุปวชฺชนฺติ ปเรหิ น อุปวทิตพฺพํฯ ตํ ปเนตฺถ อายติํ อปฺปฏิสนฺธิภาวโต โหตีติ อาห ‘‘อปฺปวตฺติก’’นฺติฯ ‘‘เนตํ มมา’’ติอาทีนิ วทนฺโต อรหตฺเต ปกฺขิปิตฺวา กเถสิฯ ปุถุชฺชนภาวเมว ทีเปนฺโต วทติ อกตกิจฺจภาวทีปเนนฯ กิญฺจาปิ เถโร ปุจฺฉิตํ ปญฺหํ อรหตฺเต ปกฺขิปิตฺวา กเถสิ, ‘‘น สมนุปสฺสามี’’ติ ปน วทนฺโต กิญฺจิ นิปฺผตฺติํ น กเถสิ, ตสฺมา ‘‘อิทมฺปิ มนสิ กาตพฺพ’’นฺติ อิทํ อาเนตฺวา สมฺพนฺโธฯ

กิเลสปสฺสทฺธีติ กิเลสปริฬาหวูปสโมฯ ภวตฺถาย ปุน ภวตฺถายฯ อาลยนิกนฺติ ปริยุฏฺฐาเนติ ภวนฺตเร อเปกฺขาสญฺญิเต อาลเย นิกนฺติยา จ ปริยุฏฺฐานปฺปตฺติยาฯ อสติ อวิชฺชมานายฯ ปฏิสนฺธิวเสน อญฺญภวโต อิธาคมนํ อาคติ นามฯ จุติวเสน คมนนฺติ จวนวเสน อิโต คติฯ อนุรูปคมนํ คติ นาม ตทุภยํ น โหติฯ จุตูปปาโต อปราปรภวนวเสน จุติ, อุปปชฺชนวเสน อุปปาโต, ตทุภยมฺปิ น โหติฯ เอวํ ปน จุตูปปาเต อสติ เนวิธ น อิธ โลเกฯ น หุรํ น ปรโลเก โหติฯ ตโต เอว น อุภยตฺถ โหติฯ อยเมว อนฺโต อยํ อิธโลเก ปรโลเก จ อภาโวเยว ทุกฺขสฺส ปริโยสานํฯ อยเมวาติ ยถาวุตฺโต เอว – เอตฺถ เอตสฺมิํ ปาเฐ ปรมฺปราคโต ปมาณภูโต อตฺโถ

เย ปนาติ สมฺมวาทิโน สนฺธาย วทติฯ อนฺตราภวํ อิจฺฉนฺติ ‘‘เอวํ ภเวน ภวนฺตรสมฺพนฺโธ ยุชฺเชยฺยา’’ติฯ นิรตฺถกํ อนฺตราภวสฺส นาม กสฺสจิ อภาวโตฯ จุติกฺขนฺธานนฺตรญฺหิ ปฏิสนฺธิกฺขนฺธานํเยว ปาตุภาโวฯ เตนาห ‘‘อนฺตราภวสฺส…เป.… ปฏิกฺขิตฺโตเยวา’’ติฯ ตตฺถ ภาโวติ อตฺถิตาฯ อภิธมฺเม กถาวตฺถุปฺปกรเณ (กถา. 505-507) ปฏิกฺขิตฺโตเยวฯ ยทิ เอวํ ‘‘อนฺตเรนา’’ติ อิทํ กถนฺติ อาห ‘‘อนฺตเรนา’’ติอาทิฯ วิกปฺปโต อญฺญํ วิกปฺปนฺตรํ, ตสฺส ทีปนํ ‘‘อนฺตเรนา’’ติ วจนํฯ น อนฺตราภวทีปนํ ตาทิสสฺส อนุปลพฺภนโต ปโยชนาภาวโต จฯ