3-8. ปฐมสาริปุตฺตโกฏฺฐิกสุตฺตาทิวณฺณนา

[412-417] รูปมตฺตนฺติ เอตฺถ มตฺต-สทฺโท วิเสสนิวตฺติอตฺโถฯ โก ปน โส วิเสโสติ? โย พาหิรปริกปฺปิโต อิธ ตถาคโตติ วุจฺจมาโน อตฺตาฯ อนุปลพฺภิยสภาโวติ อนุปลพฺภิยตฺตาฯ

ปฐมสาริปุตฺตโกฏฺฐิกสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. กุตูหลสาลาสุตฺตวณฺณนา

[418] นานาวิธนฺติ ตํตํทิฏฺฐิวาทปฏิสํยุตฺตํ อญฺญมฺปิ วา นานาวิธํ ติรจฺฉานกถํฯ พหูนํ กุตูหลุปฺปตฺติฏฺฐานโตติ โยชนาฯ ยาว อาภสฺสรพฺรหฺมโลกา คจฺฉตีติ อคฺคินา กปฺปวุฏฺฐานกาเล คจฺฉติ, ตํ สนฺธาย วุตฺตํฯ อิมญฺจ กายนฺติ อิมํ รูปกายํฯ จุติจิตฺเตน นิกฺขิปตีติ จุติจิตฺเตน ภิชฺชมาเนน นิกฺขิปติฯ จุติจิตฺตสฺส หิ โอรํ สตฺตรสมสฺส จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ อุปฺปนฺนํ กมฺมชรูปํ จุติจิตฺเตน สทฺธิํ นิรุชฺฌติ, ตโต ปรํ กมฺมชรูปํ น อุปฺปชฺชติฯ ยทิ อุปฺปชฺเชยฺย, มรณํ น สิยา, จุติจิตฺตํ รูปํ น สมุฏฺฐาเปติ, อาหารชสฺส จ อสมฺภโว เอว, อุตุชํ ปน วตฺตเตวฯ ยสฺมา ปฏิสนฺธิกฺขเณ สตฺโต อญฺญตรณาย อุปปชฺชติ นาม, จุติกฺขเณ ปฏิสนฺธิจิตฺตํ อลทฺธํ อญฺญตรณาย, ตสฺมา วุตฺตํ ‘‘จุติกฺขเณ…เป.… โหตี’’ติฯ

กุตูหลสาลาสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. อานนฺทสุตฺตวณฺณนา

[419] เตสํ ลทฺธิยาติ เตสํ สสฺสตวาทานํ ลทฺธิยา สทฺธิํ เอตํ ‘‘อตฺถตฺตา’’ติ วจนํ เอกํ อภวิสฺสฯ ตโต เอว อนุโลมํ ตํ นาภวิสฺส ญาณสฺสาติ อสารํ เอตนฺติ อธิปฺปาโยฯ อปิ นุ เมตสฺสาติ เม เอตสฺส อนตฺตาติ วิปสฺสนาญาณสฺส อนุโลมํ อปิ นุ อภวิสฺส, วิโลมกเมว ตสฺส สิยาติ อตฺโถฯ

อานนฺทสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

11. สภิยกจฺจานสุตฺตวณฺณนา

[420] ยสฺสป’สฺสาติ ปาฐสฺส อยํ ปิณฺฑตฺโถ ‘‘อาวุโส’’ติอาทิฯ ตตฺถายํ สมฺพนฺโธ – อาวุโส, ยสฺสปิ ปุคฺคลสฺส ตีณิ วสฺสานิ วุฏฺโฐ, เอตฺตเกน กาเลน ‘‘เหตุมฺหิ สติ รูปีติอาทิปญฺญาปนา โหติ, อสติ น โหตี’’ติ เอตฺตกํ พฺยากรณํ ภเวยฺย, ตสฺส ปุคฺคลสฺส เอตฺตกเมว พหุ, โก ปน วาโท อติกฺกนฺเต! อิโต อติกฺกนฺเต ธมฺมเทสนานเย วาโทเยว วตฺตพฺพเมว นตฺถีติ เถรสฺส ปญฺหพฺยากรณํ สุตฺวา ปริพฺพาชโก ปีติโสมนสฺสํ ปเวเทสิฯ

สภิยกจฺจานสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อพฺยากตสํยุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สารตฺถปฺปกาสินิยา สํยุตฺตนิกาย-อฏฺฐกถาย

สฬายตนวคฺควณฺณนาย ลีนตฺถปฺปกาสนา สมตฺตาฯ