10. อพฺยากตสํยุตฺตํ

1. เขมาสุตฺตวณฺณนา

[410] พิมฺพิสารสฺส อุปาสิกาติ พิมฺพิสารสฺส โอโรธภูตา อุปาสิกาฯ ปณฺฑิจฺจํ สิกฺขิตภาเวนฯ เวยฺยตฺติยํ วิสารทภาเวนฯ วิสารทา นาม ติเหตุกปฏิสนฺธิสิทฺธสาภาวิกปญฺญา, ตาย สมนฺนาคตาฯ

อจฺฉิทฺทกคณนาย กุสโลติ นวนฺตคณนาย กุสโลฯ องฺคุลิมุทฺทาย คณนาย กุสโลติ องฺคุลิกาย เอว คณนาย กุสโล เสยฺยถาปิ ปาทสิกาฯ ปิณฺฑคณนายาติ สงฺกลนปฏุปฺปนฺนการิโน ปิณฺฑวเสน คณนาฯ ตถาคโตติ ขีณาสโว, ตถาคตํ สนฺธาย ปุจฺฉตีติ ขีณาสโวติ จสฺส อรหตฺตผลวสิภาวิตขนฺเธ อุปาทาย อยํ ปญฺญตฺติ โหติฯ เตสุ ขนฺเธสุ สติ ขีณาสวา สตฺตสงฺขาตา โหนฺตีติ โวหาเรน ปญฺญเปตุํ สกฺกา ภเวยฺย, อสนฺเตสุ น สกฺกา, ตสฺมา ปรํ มรณาติ วุตฺตตฺตา เตสํ อภาวา ‘‘อพฺยากตเมต’’นฺติ วุตฺตํฯ ยทิ เอวํ เตสํ อภาวโต ‘‘น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณา’’ติ ปุฏฺฐาย ‘‘อามา’’ติ ปฏิชานิตพฺพา สิยา, ตํ ปน สตฺตสงฺขาตสฺส ปุจฺฉิตตฺตา น ปฏิญฺญาตนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ เยน รูเปนาติ สตฺตตถาคเต วุตฺตรูปํ สพฺพญฺญุตถาคเต ปฏิกฺขิปิตุํ ‘‘ตํ รูป’’นฺติอาทิ วุตฺตํฯ ยํ อุปาทายาติ ยํ ขนฺธปญฺจกํ อุปาทายฯ ตทภาเวนาติ ตสฺส ขนฺธปญฺจกสฺส อภาเวนฯ ตสฺสา ปญฺญตฺติยาติ สตฺตปญฺญตฺติยา อภาวํฯ นิรุทฺธํ น นิทสฺเสติฯ

เขมาย เถริยา วุตฺตํ ปฐมํ สุตฺตํ ภควโต เสฏฺฐตฺถทีปนโต อคฺคปทาวจรํว โหตีติ วุตฺตํ ‘‘อคฺคปทสฺมิ’’นฺติฯ

เขมาสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. อนุราธสุตฺตวณฺณนา

[411] อิธ สฬายตนวคฺเค สงฺคายนวเสน สงฺคีติกาเรหิ วุตฺตํฯ

3-8. ปฐมสาริปุตฺตโกฏฺฐิกสุตฺตาทิวณฺณนา

[412-417] รูปมตฺตนฺติ เอตฺถ มตฺต-สทฺโท วิเสสนิวตฺติอตฺโถฯ โก ปน โส วิเสโสติ? โย พาหิรปริกปฺปิโต อิธ ตถาคโตติ วุจฺจมาโน อตฺตาฯ อนุปลพฺภิยสภาโวติ อนุปลพฺภิยตฺตาฯ

ปฐมสาริปุตฺตโกฏฺฐิกสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. กุตูหลสาลาสุตฺตวณฺณนา

[418] นานาวิธนฺติ ตํตํทิฏฺฐิวาทปฏิสํยุตฺตํ อญฺญมฺปิ วา นานาวิธํ ติรจฺฉานกถํฯ พหูนํ กุตูหลุปฺปตฺติฏฺฐานโตติ โยชนาฯ ยาว อาภสฺสรพฺรหฺมโลกา คจฺฉตีติ อคฺคินา กปฺปวุฏฺฐานกาเล คจฺฉติ, ตํ สนฺธาย วุตฺตํฯ อิมญฺจ กายนฺติ อิมํ รูปกายํฯ จุติจิตฺเตน นิกฺขิปตีติ จุติจิตฺเตน ภิชฺชมาเนน นิกฺขิปติฯ จุติจิตฺตสฺส หิ โอรํ สตฺตรสมสฺส จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ อุปฺปนฺนํ กมฺมชรูปํ จุติจิตฺเตน สทฺธิํ นิรุชฺฌติ, ตโต ปรํ กมฺมชรูปํ น อุปฺปชฺชติฯ ยทิ อุปฺปชฺเชยฺย, มรณํ น สิยา, จุติจิตฺตํ รูปํ น สมุฏฺฐาเปติ, อาหารชสฺส จ อสมฺภโว เอว, อุตุชํ ปน วตฺตเตวฯ ยสฺมา ปฏิสนฺธิกฺขเณ สตฺโต อญฺญตรณาย อุปปชฺชติ นาม, จุติกฺขเณ ปฏิสนฺธิจิตฺตํ อลทฺธํ อญฺญตรณาย, ตสฺมา วุตฺตํ ‘‘จุติกฺขเณ…เป.… โหตี’’ติฯ

กุตูหลสาลาสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. อานนฺทสุตฺตวณฺณนา

[419] เตสํ ลทฺธิยาติ เตสํ สสฺสตวาทานํ ลทฺธิยา สทฺธิํ เอตํ ‘‘อตฺถตฺตา’’ติ วจนํ เอกํ อภวิสฺสฯ ตโต เอว อนุโลมํ ตํ นาภวิสฺส ญาณสฺสาติ อสารํ เอตนฺติ อธิปฺปาโยฯ อปิ นุ เมตสฺสาติ เม เอตสฺส อนตฺตาติ วิปสฺสนาญาณสฺส อนุโลมํ อปิ นุ อภวิสฺส, วิโลมกเมว ตสฺส สิยาติ อตฺโถฯ

อานนฺทสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ