เอตฺถาติ เอตสฺมิํ ตปนิสฺสิตครหิตพฺพปเท กสฺมา อนฺตทฺวยมชฺฌิมปฏิปทาคหณํ? อตฺตกิลมถานุโยโค ตาว คยฺหตุ อิทมตฺถิตายาติ อธิปฺปาโยฯ กามโภคีตปนิสฺสิตกนิชฺชรวตฺถูนํ ทสฺสเน ยถาธิปฺเปตสฺส อตฺถสฺส วิภชิตฺวา กถนํ สมฺภวตีติ เต ทสฺเสตฺวา อธิปฺเปตตฺโถ กถิโตฯ

ตมตฺถนฺติ โย ‘‘กามโภคีตปนิสฺสิตเกสุ ครหิตพฺเพเยว ครหติ, ปสํสิตพฺเพเยว จ ปสํสตี’’ติ วุตฺโต อตฺโถ, ตมตฺถํ ปกาเสนฺโตฯ สาหสิกกมฺเมนาติ อยุตฺเตน กมฺเมนฯ ธมฺเมน จ อธมฺเมน จาติ ธมฺมิเกน อธมฺมิเกน จฯ อโยนิโส ปวตฺตํ พาหิรกํ สนฺธาย โจทโก ‘‘กถ’’นฺติอาทิมาหฯ อิตโร นยิทํ ตาทิสํ อตฺตปริตาปนํ อธิปฺเปตํ, อถ โข โยนิโส ปวตฺตํ สาสนิกเมวาติ ทสฺเสนฺโต ‘‘จตุรงฺควีริยวเสน จา’’ติ อาหฯ ตตฺถ ‘‘กามํ ตโจ จ นฺหารุ จ อฏฺฐิ จ อวสิสฺสตู’’ติอาทินา (ม. นิ. 2.184; สํ. นิ. 2.22.237; อ. นิ. 2.5) นเยน วุตฺตา สรีเรนิรเปกฺขวิปสฺสนาย อุสฺสุกฺกาปนวเสน ปวตฺตา วีริยภาวนา ‘‘จตุรงฺควีริยวเสนา’’ติ วุตฺตาฯ ตถา อพฺโภกาสิกเนสชฺชิกตปาทินิสฺสิตาว กิเลสนิมฺมถนโยคฺยา วีริยภาวนา ‘‘ธุตงฺควเสน จา’’ติ วุตฺตาติฯ อริยมคฺเคน นิสฺเสสกิเลสานํ ปชหนา นิชฺชราฯ สา จ อตฺตปจฺจกฺขตาย สนฺทิฏฺฐิกา ติณฺณํ มูลกิเลสานํ ปชหเนน ‘‘ติสฺโส’’ติ จ วุตฺตาฯ เตนาห ‘‘เอโกปี’’ติอาทิฯ

ราสิยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

13. ปาฏลิยสุตฺตวณฺณนา

[365] ‘‘มายญฺจาหํ ปชานามี’’ติ วจนํ กามํ เตสํ มายาวีภาวทสฺสนปรํ, ภควโต ปน มายาสาเฐยฺยาทิกสฺส สพฺพสฺส ปาปธมฺมสฺส โพธิมูเล เอว เสตุฆาโต, ตสฺมา สพฺพโส ปหีนมาโย, สพฺพญฺญุตาย มายํ อญฺเญ จ เญยฺเย สพฺพโส ชานาติฯ เตน วุตฺตํ ‘‘มายญฺจาหํ, คามณิ, ปชานามี’’ติอาทิฯ มายญฺจ ปชานามีติ น เกวลมหํ มายํ เอว ชานามิ, อถ โข อญฺญมฺปิ อิทญฺจิทญฺจ ชานามีติฯ