เมนู

11. ภทฺรกสุตฺตวณฺณนา

[363] เอวํนามเกติ มลฺลา นาม ชานปทิโน ราชกุมารา, เนสํ นิวาสตาย ‘‘มลฺลา’’อิจฺเจว พหุวจนวเสน ลทฺธนามตฺตา เอวํนามเก ชนปเทฯ นตฺถิ เอตสฺส ปตฺติยา กาลนฺตรสญฺญิโต กาโลติ อกาโล, โส เอว อกาลิโกฯ เตนาห – ‘‘กาลํ อนติกฺกมิตฺวา ปตฺเตนา’’ติฯ โส ปน ‘‘ยํกิญฺจิ ทุกฺขํ อุปฺปชฺชมานํ อุปฺปชฺชติ, สพฺพํ ตํ ฉนฺทมูลก’’นฺติ เอวํ วุตฺโต ทุกฺขสฺส ฉนฺทมูลภาโว, เอวํ ฉนฺทมูลกสฺส ทุกฺขสฺส กถิตตฺตา ‘‘อิมสฺมิํ สุตฺเต วฏฺฏทุกฺขํ กถิต’’นฺติ วุตฺตํฯ

ภทฺรกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

12. ราสิยสุตฺตวณฺณนา

[364] ราสิํ กตฺวา มารปาสวเสน, ตตฺราปิ อนฺตรเภเทน วิภชิตฺวา ปุจฺฉิตพฺพปญฺเห เอกโต ราสิํ กตฺวาฯ ตปนํ อตฺตปริตาปนํ ตโป, โส เอตสฺส อตฺถีติ ตปสฺสี, ตํ ตปสฺสิํฯ โส ปน ตํ ตปํ นิสฺสาย ฐิโต นาม โหตีติ วุตฺตํ ‘‘ตปนิสฺสิตก’’นฺติฯ โส ปน อเนกาการเภเทน ลูขํ ผรุสํ ชีวนสีลตฺตา ลูขชีวี นามฯ เตนาห ‘‘ลูขชีวิก’’นฺติฯ มชฺฌิมาย ปฏิปตฺติยา อุปฺปถภาเวน อวนิยา คนฺธพฺพาติ อนฺตา, ตโต เอว ลามกตฺตา อนฺตาฯ ลามกมฺปิ ‘‘อนฺโต’’ติ วุจฺจติ ‘‘อนฺตมิทํ, ภิกฺขเว, ชีวิกานํ (อิติวุ. 91; สํ. นิ. 3.80), เอโก อนฺโต’’ติ เอวมาทีสุ (สํ. นิ. 2.15; 3.90)ฯ อฏฺฐกถายํ ปน อญฺญมญฺญอาธารภาวํ อุรีกตฺวา ‘‘โกฏฺฐาสา’’ติ วุตฺตํฯ หีโน คาโมติ ปาฬิฯ คาม-สทฺโท หีนปริยาโยติ อธิปฺปาเยนาห ‘‘คามฺโม’’ติฯ คาเม ภโวติ คามฺโมคาม-สทฺโท เจตฺถ คามวาสิวิสโย ‘‘คาโม อาคโต’’ติอาทีสุ วิยฯ อฏฺฐกถายํ ปน ‘‘คามวาสีนํ ธมฺโม’’ติ วุตฺตํ, เตสํ จาริตฺตนฺติ อตฺโถฯ อตฺต-สทฺโท อิธ สรีรปริยาโย ‘‘อตฺตนฺตโป’’ติอาทีสุ วิยาติ อาห ‘‘สรีรทุกฺขกรณนฺติ อตฺโถ’’ติฯ