9. กุลสุตฺตวณฺณนา

[361] เอวํ ปวตฺตอีหิติกาติ เอวํ ทฺวิธา ปวตฺตอีหิติกาฯ ทฺวีหิติกา ทุกฺกรชีวิกปโยคาฯ สลากมตฺตํ วุตฺตํ เอตฺถาติ สลากา วุตฺตา, ปุริมปเท อุตฺตรปทโลโปฯ อุภโตโกฏิกนฺติ ยทิ ‘‘กุลานุทยํ น วณฺเณมี’’ติ วทติ, ‘‘ภูตา นิกฺกรุณา สมณ ตุมฺเห’’ติ วาทํ อาโรเปหิฯ อถ สพฺพทาปิ ‘‘กุลานุทยํ วณฺเณมี’’ติ วทติฯ เอวํ สนฺเต ‘‘กสฺมา เอวํ ทุพฺภิกฺเข กาเล มหติยา ปริสาย ปริวุโต ชนปทจาริกํ จรนฺตา กุลูปจฺเฉทาย ปฏิปชฺชถา’’ติ เอวํ อุภโตโกฏิกํ วาทํ อาโรเปหีติ คามณิํ อุยฺโยเชสิฯ

ทฺเว อนฺเตติ อุโภ โกฏิโยฯ พหิ นีหริตุนฺติ น วณฺเณมิ วณฺเณมีติ ทฺเว อนฺเต โมเจนฺโต ตํ ปุจฺฉิตมตฺถํ พหิ นีหรติ นามฯ ตตฺถ โทสํ ทตฺวา โจเทนฺโต ตํ อปุจฺฉํ กโรนฺโต คิลิตฺวา วิย อนฺโต ปเวเสติ นามฯ

อิโต โส คามณีติอาทิ อตฺตโน ภิกฺขูนํ อญฺเญสญฺจ อตฺถกามานํ ภิกฺขปฺปทาเนน อนิฏฺฐปฺปตฺติอภาวทสฺสนตฺถํ อารทฺธํฯ ทาเนน สมฺภูตานีติ ทานมเยน ปุญฺญกิริยวตฺถุนา สมฺมเทว ภูติํ วฑฺฒิํ ปตฺตานิฯ สจฺเจน อริยโวหาเรน สมฺมเทว ภูตานิ อุปฺปนฺนานิ สจฺจสมฺภูตานีติ อาห ‘‘สจฺจํ นาม สจฺจวาทิตา’’ติฯ เสสสีลนฺติ อฏฺฐวิธอริยโวหารโต อญฺญสีลํฯ นิหิตนฺติ ตสฺมิํ กุเล ปุพฺพปุริเสหิ นิธานภาเวน นิหิตํฯ ทุปฺปยุตฺตาติ กสิวาณิชฺชาทิวเสน ทุฏฺฐุ ปยุตฺตา กมฺมนฺตาฯ วิปชฺชนฺตีติ นสฺสนฺติฯ กุลงฺคาโรติ กุลสฺส องฺคารสทิโส วินาสกปุคฺคโลฯ อนิจฺจตาติ มรณํฯ ตสฺมิํ กุเล ปธานปุริสานํ โภคานํ วา สพฺพโส วินาโสฯ เตนาห ‘‘หุตฺวา อภาโว’’ติอาทิฯ

กุลสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. มณิจูฬกสุตฺตวณฺณนา

[362] ตํ ปริสนฺติ ตํ ราชนฺเตปุเร นิสินฺนํ ราชปริสํฯ นยคฺคาเหติ กุโตจิปิ อสุตฺวา เกวลํ อตฺตโน เอว มติยา นยคฺคหเณ ฐตฺวาฯ

กาเรตุํ วฏฺฏติ สติ สมฺภเว ปฏิสงฺขารสฺส, เสนาสนวินาโส น อชฺฌุเปกฺขิตพฺโพติ อธิปฺปาโยฯ อตฺตโน เอตฺถ กิจฺจาวสาเน ยํ คิหีนํเยว สนฺตกํ ตาวกาลิกํ, ตํ คิหิวิกตนฺติ อาห ‘‘คิหิวิกตํ กตฺวา’’ติฯ น วทามิ ปพฺพชฺชิตาสารุปฺปโตฯ

มณิจูฬกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ