2. เทวทหสุตฺตวณฺณนา

[2] เทวา วุจฺจนฺติ ราชาโน ‘‘ทิพฺพนฺติ กามคุเณหิ กีฬนฺติ ลฬนฺติ, อตฺตโน วา ปุญฺญานุภาเวน โชตนฺตี’’ติ กตฺวาฯ เตสํ ทโหติ เทวทโหฯ สยํชาโต วา โส โหติ, ตสฺมาปิ ‘‘เทวทโห’’ติ วุตฺโตฯ ตสฺส อวิทูเร นิคโม ‘‘เทวทห’’นฺเตฺวว สงฺขํ คโต ยถา ‘‘วรณานครํ, โคธาคาโม’’ติฯ ปจฺฉาภูมิยํ อปรทิสายํ นิวิฏฺฐชนปโท ปจฺฉาภูมํ, ตํ คนฺตุกามา ปจฺฉาภูมคมิกาฯ เต สภาเรติ เต ภิกฺขู เถรสฺส วเสน สภาเร กาตุกามตายฯ ยทิ เถโร เตสํ ภาโร, เถรสฺสปิ เต ภารา เอวาติ ‘‘เต สภาเร กาตุกามตายา’’ติ วุตฺตํฯ เอวญฺหิ เถโร เต โอวทิตพฺเพ อนุสาสิตพฺเพ มญฺญตีติฯ อิทานิ ตมตฺถํ วิวรนฺโต ‘‘โย หี’’ติอาทิมาหฯ อยํ นิพฺภาโร นาม กญฺจิ ปุคฺคลํ อตฺตโน ภารํ กตฺวา อวตฺตนโตฯ

จตุพฺพิเธนาติ ธาตุโกสลฺลํ อายตนโกสลฺลํ ปฏิจฺจสมุปฺปาทโกสลฺลํ ฐานาฏฺฐานโกสลฺลนฺติ เอวํ จตุพฺพิเธนฯ

เต มหลฺลกาพาธิกาติทหรปุคฺคเล คณฺหิตฺวาว คจฺฉติฯ เต หิ ทิวสทฺวเยน วูปสนฺตปริสฺสมา เอวฯ หตฺถิวานรติตฺติรปฏิพทฺธํ วตฺถุํ กเถตฺวาฯ ‘‘เอฬกาฬคุมฺเพติ กาฬติณคจฺฉมณฺฑเป’’ติปิ วทนฺติฯ

วิวิธํ นานาภูตํ รชฺชํ วิรชฺชํ, วิรชฺชเมว เวรชฺชํ, ตตฺถ คตํ, ปรเทสคตนฺติ อตฺโถฯ เตนาห ‘‘เอกสฺสา’’ติอาทิฯ จิตฺตสุทตฺตาทโยติ จิตฺตคหปติอนาถปิณฺฑิกาทโยฯ วีมํสกาติ ธมฺมวิจารกาฯ กินฺติ กีทิสํฯ ทสฺสนนฺติ สิทฺธนฺตํฯ อาจิกฺขติ กีทิสนฺติ อธิปฺปาโยฯ ธมฺมสฺสาติ ภควตา วุตฺตธมฺมสฺสฯ อนุธมฺมนฺติ อนุกูลํ อวิรุชฺฌนธมฺมํฯ โส ปน เวเนยฺยชฺฌาสยานุรูปเทสนาวิตฺถาโรติ อาห – ‘‘วุตฺตพฺยากรณสฺส อนุพฺยากรณ’’นฺติฯ ธาเรติ อตฺตโน ผลนฺติ ธมฺโม, การณนฺติ อาห – ‘‘สหธมฺมิโกติ สการโณ’’ติฯ อิมินาปิ ปาฐนฺตเรน วาโท เอว ทีปิโต, น เตน ปกาสิตา กิริยาฯ

ตณฺหาวเสเนว ฉนฺนมฺปิ ปทานํ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ ยสฺมา ราคาทโย ตณฺหาย เอว อวตฺถาวิเสสาติฯ เตนาห ‘‘ตณฺหา หี’’ติอาทิฯ