5-10. สมณสุตฺตาทิวณฺณนา

[107-112] จตฺตาริ สจฺจานิ กถิตานิ อสฺสาทาทีนํ สมุทยาทีนญฺจ เทสิตตฺตาฯ

กิเลสปฺปหานํ กถิตํ ราคปฺปหานสฺส โชติตตฺตาฯ

สมณสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อนฺตวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

12. ธมฺมกถิกวคฺโค

1-2. อวิชฺชาสุตฺตาทิวณฺณนา

[113-114] ยาวตาติ ยสฺมาฯ อิมาย…เป.… สมนฺนาคโตติ ‘‘อิทํ ทุกฺขนฺติ ยถาภูตํ นปฺปชานาตี’’ติอาทินา นเยน วุตฺตาย จตูสุ อริยสจฺเจสุ อญฺญาณสภาวาย อวิชฺชาย สมฺโมเหน สมนฺนาคโตฯ เอตฺตาวตาติ เอตฺตเกน การเณน อวิชฺชาคโต สมงฺคีภูเตน อุปคโต, อวิชฺชาย วา อุเปโต นาม โหติฯ

ทุติเยปีติ วิชฺชาสุตฺเตฯ ‘‘วิชฺชาวเสน เทสนา’’ติ อยเมว วิเสโสติ อาห ‘‘เอเสว นโย’’ติฯ

อวิชฺชาสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. ธมฺมกถิกสุตฺตวณฺณนา

[115] ปฐเมน ธมฺมกถิโก กถิโต ‘‘ธมฺมํ เทเสตี’’ติ วุตฺตตฺตาฯ ทุติเยน เสขภูมิ กถิตา ‘‘ปฏิปนฺโน โหตี’’ติ วุตฺตตฺตา, ตติเยน อเสขภูมิ กถิตา ‘‘อนุปาทาวิมุตฺโต โหตี’’ติ วุตฺตตฺตาฯ ธมฺมกถิกํ ปุจฺฉิเตน ภควตาฯ วิเสเสตฺวาติ ธมฺมกถิกภาวโต วิเสเสตฺวา อุกฺกํเสตฺวาฯ ทฺเว ภูมิโยติ เสกฺขาเสกฺขภูมิโยฯ

ธมฺมกถิกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. ทุติยธมฺมกถิกสุตฺตวณฺณนา

[116] ตีณิ วิสฺสชฺชนานีติ ยถาปุจฺฉํ ตีณิ วิสฺสชฺชนานิฯ

ทุติยธมฺมกถิกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5-9. พนฺธนสุตฺตาทิวณฺณนา

[117-121] ตีรํ วุจฺจติ วฏฺฏํ โอริมตีรนฺติ กตฺวาฯ เตนาห ‘‘อถายํ อิตรา ปชา, ตีรเมวานุธาวตี’’ติ (ธ. ป. 85)ฯ ปารํ วุจฺจติ นิพฺพานํ สํสารสฺส ปาริมนฺติ กตฺวาฯ พทฺโธติ อนุสยปฺปหานสฺส อกตตฺตา กิเลสพนฺธเนน พทฺโธ, สุกฺกปกฺเขปิ ทิฏฺฐิสมนุปสฺสนาย รูปาทิพนฺธนสฺส ปฏิกฺเขปมตฺตเมว วุตฺตํ, น วิโมกฺขนฺติ อธิปฺปาโยฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต วฏฺฏทุกฺขํ กถิตนฺติ ‘‘ตีรทสฺสี ปารทสฺสี, ปริมุตฺโต โส ทุกฺขสฺมาติ วทามี’’ติ อาคตตฺตา วฏฺฏวิวฏฺฏํ กถิกนฺติ วตฺตุํ สกฺกาฯ

ฉฏฺฐาทีนิ อุตฺตานตฺถาเนว เหฏฺฐา วุตฺตนยตฺตาฯ

พนฺธนสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. สีลวนฺตสุตฺตวณฺณนา

[122] อาพาธฏฺเฐนาติ อาทิโต อุปฺปตฺติโต ปฏฺฐาย พาธนฏฺเฐน รุชนฏฺเฐนฯ อนฺโตโทสฏฺเฐนาติ อพฺภนฺตเร เอว ทุสฺสนฏฺเฐน กุปฺปนฏฺเฐนฯ ขณนฏฺเฐนาติ สสนฏฺเฐนฯ ทุกฺขฏฺเฐนาติ ทุกฺขมตฺตา ทุกฺขภาเวนฯ ทุกฺขญฺหิ โลเก ‘‘อฆ’’นฺติ วุจฺจติ อติวิย หนนโตฯ วิสภาคํ …เป.… ปจฺจยฏฺเฐนาติ ยถาปวตฺตมานานํ ธาตาทีนํ วิสภาคภูตมหาภูตสมุฏฺฐานสฺส อาพาธสฺส ปจฺจยภาเวนฯ อสกฏฺเฐนาติ อนตฺตนิยโตฯ ปลุชฺชนฏฺเฐนาติ ปการโต ภิชฺชนฏฺเฐนฯ สตฺตสุญฺญตฏฺเฐนาติ สตฺตสงฺขาตอตฺตสุญฺญตฏฺเฐนฯ อตฺตาภาเวนาติ ทิฏฺฐิคติกปริกปฺปิตสฺส อตฺตโน อภาเวนฯ สุญฺญโต อนตฺตโตติ เอตฺถ ‘‘ปรโต’’ติ ปทสฺส สงฺคโห กาตพฺโพ, ตสฺมา ‘‘ทฺวีหิ อนตฺตมนสิกาโร’’ติ วตฺตพฺพํฯ

สีลวนฺตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ