1. อนฺตสุตฺตวณฺณนา

[103] อญฺญมญฺญํ อสํสฏฺฐภาเวน เอติ คจฺฉตีติ อนฺโต, ภาโคติ อาห ‘‘อนฺตาติ โกฏฺฐาสา’’ติฯ ‘‘สกฺกายนิโรธนฺโต’’ติ นิโรธปจฺจยสฺส คหิตตฺตา วุตฺตํ ‘‘จตุสจฺจวเสน ปญฺจกฺขนฺเธ โยเชตฺวา’’ติฯ อนฺโตติ…เป.… อชฺฌาสยวเสน วุตฺตํ ยถานุโลมเทสนตฺตา สุตฺตนฺตเทสนายฯ

อนฺตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2-3. ทุกฺขสุตฺตาทิวณฺณนา

[104-105] ทุติยมฺปีติ อปิ-สทฺโท สมฺปิณฺฑนตฺโถฯ เตน น เกวลํ ปฐมสุตฺตเมว, อถ โข ทุติยมฺปีติฯ

ตติยมฺปิ ตเถวาติ อิมินา ‘‘ปญฺจกฺขนฺเธ จตุสจฺจวเสน โยเชตฺวา’’ติ อิทํ อุปสํหรติฯ

ทุกฺขสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. ปริญฺเญยฺยสุตฺตวณฺณนา

[106] ปริญฺเญยฺเยติ เอตฺถ ติสฺโส ปริญฺญา ญาตปริญฺญา, ตีรณปริญฺญา, ปหานปริญฺญาติฯ ตาสุ ญาตปริญฺญา ยาวเทว ตีรณปริญฺญตฺถาฯ ตีรณปริญฺญา จ ยาวเทว ปหานปริญฺญตฺถาติ ฯ ตตฺถ อุกฺกฏฺฐาย ปริญฺญาย กิจฺจทสฺสนวเสน อตฺถํ ทสฺเสนฺโต ‘‘ปริญฺเญยฺเยติ ปริชานิตพฺเพ สมติกฺกมิตพฺเพ’’ติ, ปหาตพฺเพติ อตฺโถฯ เตนาห ภควา – ‘‘กตมา จ, ภิกฺขเว, ปริญฺญา? ราคกฺขโย, โทสกฺขโย, โมหกฺขโย’’ติ, ตสฺมา สมติกฺกมนฺติ, สมติกฺกนฺตํ ปหานสฺส อุปายํฯ สมติกฺกมิตฺวา ฐิตนฺติ ปชหิตฺวา ฐิตนฺติ อยเมตฺถ อตฺโถฯ

ปริญฺเญยฺยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5-10. สมณสุตฺตาทิวณฺณนา

[107-112] จตฺตาริ สจฺจานิ กถิตานิ อสฺสาทาทีนํ สมุทยาทีนญฺจ เทสิตตฺตาฯ

กิเลสปฺปหานํ กถิตํ ราคปฺปหานสฺส โชติตตฺตาฯ

สมณสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อนฺตวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

12. ธมฺมกถิกวคฺโค

1-2. อวิชฺชาสุตฺตาทิวณฺณนา

[113-114] ยาวตาติ ยสฺมาฯ อิมาย…เป.… สมนฺนาคโตติ ‘‘อิทํ ทุกฺขนฺติ ยถาภูตํ นปฺปชานาตี’’ติอาทินา นเยน วุตฺตาย จตูสุ อริยสจฺเจสุ อญฺญาณสภาวาย อวิชฺชาย สมฺโมเหน สมนฺนาคโตฯ เอตฺตาวตาติ เอตฺตเกน การเณน อวิชฺชาคโต สมงฺคีภูเตน อุปคโต, อวิชฺชาย วา อุเปโต นาม โหติฯ

ทุติเยปีติ วิชฺชาสุตฺเตฯ ‘‘วิชฺชาวเสน เทสนา’’ติ อยเมว วิเสโสติ อาห ‘‘เอเสว นโย’’ติฯ

อวิชฺชาสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. ธมฺมกถิกสุตฺตวณฺณนา

[115] ปฐเมน ธมฺมกถิโก กถิโต ‘‘ธมฺมํ เทเสตี’’ติ วุตฺตตฺตาฯ ทุติเยน เสขภูมิ กถิตา ‘‘ปฏิปนฺโน โหตี’’ติ วุตฺตตฺตา, ตติเยน อเสขภูมิ กถิตา ‘‘อนุปาทาวิมุตฺโต โหตี’’ติ วุตฺตตฺตาฯ ธมฺมกถิกํ ปุจฺฉิเตน ภควตาฯ วิเสเสตฺวาติ ธมฺมกถิกภาวโต วิเสเสตฺวา อุกฺกํเสตฺวาฯ ทฺเว ภูมิโยติ เสกฺขาเสกฺขภูมิโยฯ

ธมฺมกถิกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ