5. ญาติกสุตฺตวณฺณนา

[45] อญฺญมญฺญํ ทฺวินฺนํ ญาตีนํ คาโม ญาติโกติ วุตฺโตติ อาห ‘‘ทฺวินฺนํ ญาตกานํ คาเม’’ติฯ คิญฺชกา วุจฺจนฺติ อิฏฺฐกา, คิญฺชกาหิ เอว กโต อาวสโถ คิญฺชกาวสโถฯ โส กิร อาวาโส ยถา สุธาปริกมฺเมน ปโยชนํ นตฺถิ, เอวํ อิฏฺฐกาหิ เอว จินิตฺวา ฉาเทตฺวา กโตฯ ตาทิสญฺหิ ฉทนํ สนฺธาย ภควตา อิฏฺฐกาฉทนํ อนุญฺญาตํฯ เตน วุตฺตํ ‘‘อิฏฺฐกาหิ กเต มหาปาสาเท’’ติฯ ตตฺถ ทฺวารพนฺธกวาฏผลกาทีนิ ปน ทารุมยานิเยวฯ ปริยายติ อตฺตโน ผลํ ปริคฺคเหตฺวา วตฺตตีติ ปริยาโย, การณนฺติ อาห ‘‘ธมฺมปริยายนฺติ ธมฺมการณ’’นฺติ, ปริยตฺติธมฺมภูตํ วิเสสาธิคมสฺส เหตุนฺติ อตฺโถฯ อุเปจฺจ สุยฺยติ เอตฺถาติ อุปสฺสุตีติ วุตฺตํ ‘‘อุปสฺสุตีติ อุปสฺสุติฏฺฐาน’’นฺติฯ อตฺตโน กมฺมนฺติ ยทตฺถํ ตตฺถ คโต, ตํ ปริเวณสมชฺชนกิริยํฯ ปหายาติ อกตฺวาฯ เอวํ มหตฺถญฺหิ วิมุตฺตายตนสีเส ฐตฺวา สุณนฺตสฺส มหโต อตฺถาย สํวตฺตติฯ เอกงฺคณํ อโหสีติ สพฺพํ วิวฏํ อโหสิฯ ตีสุ หิ ภเวสุ สงฺขารคตํ ปจฺจยุปฺปนฺนวเสน มนสิกโรโต ภควโต กิญฺจิ อเสเสตฺวา สพฺพมฺปิ ตํ ญาณมุเข อาปาถํ อุปคจฺฉิฯ เตน วุตฺตํ ‘‘ยาวภวคฺคา เอกงฺคณํ อโหสี’’ติฯ ตนฺติวเสน ตมตฺถํ วาจาย นิจฺฉาเรนฺโต ‘‘วจสา สชฺฌายํ กโรนฺโต’’ติ วุตฺโตฯ ปจฺจยปจฺจยุปฺปนฺนวเสน จ อตฺถํ อาหริตฺวา เตสํ นิโรเธน วิวฏฺฏสฺส อาหตตฺตา ‘‘ยถานุสนฺธินา’’ติ วุตฺตํฯ อทฺทส ญาณจกฺขุนาฯ

มนสา สชฺฌายํ กโรนฺโต ‘‘ตุณฺหีภูโตว ปคุณํ กโรนฺโต’’ติ วุตฺโตฯ ปทานุปทนฺติ ปทญฺจ อนุปทญฺจฯ ปุริมญฺหิ ปทํ นาม, ตทนนฺตรํ อนุปทํฯ ฆเฏตฺวา สมฺพนฺธํ กตฺวา อวิจฺฉินฺทิตฺวาฯ ปริยาปุณาตีติ อชฺฌยติฯ อาธารปฺปตฺตนฺติ อาธารํ จิตฺตสนฺตานปฺปตฺตํ อปฺปมุฏฺฐํ คตตฺตา อาธารปฺปตฺตํ นามฯ การณนิสฺสิโตติ โลกุตฺตรธมฺมสฺส การณสนฺนิสฺสิโตฯ อาทิพฺรหฺมจริยโกติ อาทิพฺรหฺมจริยํ, ตเทว อาทิพฺรหฺมจริยกํฯ ธมฺมปริยายาเปกฺขาย ปุลฺลิงฺคนิทฺเทโสฯ ตีสุปิ อิเมสูติ ตติยจตุตฺถปญฺจเมสุ ตีสุ สุตฺเตสุฯ

ญาติกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. อญฺญตรพฺราหฺมณสุตฺตวณฺณนา

[46] นามวเสนาติ โคตฺตนามวเสน จ กิตฺติวเสน จ อปากโฏ, ตสฺมา ‘‘ชาติวเสน พฺราหฺมโณ’’ติ วุตฺตํฯ

อญฺญตรพฺราหฺมณสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. ชาณุสฺโสณิสุตฺตวณฺณนา

[47] เอวํลทฺธนาโมติ ‘‘ชาณุสฺโสณี’’ติ เอวํลทฺธนาโม รญฺโญ สนฺติกา อธิคตนาโมฯ

ชาณุสฺโสณิสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. โลกายติกสุตฺตวณฺณนา

[48] อายติํ หิตํ เตน โลโก น ยตติ น อีหตีติ โลกายตํฯ น หิ ตํ ลทฺธิํ นิสฺสาย สตฺตา ปุญฺญกิริยาย จิตฺตมฺปิ อุปฺปาเทนฺติ, กุโต ปโยโค, ตํ เอตสฺส อตฺถิ, ตตฺถ วา นิยุตฺโตติ โลกายติโกฯ ปฐมสทฺโท อาทิอตฺถวาจกตฺตา เชฏฺฐเววจโนติ อาห ‘‘ปฐมํ โลกายต’’นฺติฯ สาธารณวจโนปิ โลกสทฺโท วิสิฏฺฐวิสโย อิธาธิปฺเปโตติ อาห ‘‘พาลปุถุชฺชนโลกสฺสา’’ติฯ อิตฺตรภาเวน ลกุณฺฑกภาเวน ตสฺส วิปุลาทิภาเวน พาลานํ อุปฏฺฐานมตฺตนฺติ ทสฺเสนฺโต ‘‘อายตํ มหนฺต’’นฺติอาทิมาหฯ ปริตฺตนฺติ ขุทฺทกํฯ เอกสภาวนฺติ เอกํ สภาวํฯ อวิปริณามธมฺมตายาติ อาห ‘‘นิจฺจสภาวเมวาติ ปุจฺฉตี’’ติฯ ปุริมสภาเวน นานาสภาวนฺติ ปุริมสภาวโต ภินฺนสภาวํฯ ปจฺฉา น โหตีติ ปจฺฉา กิญฺจิ น โหติ สพฺพโส สมุจฺฉิชฺชนโตฯ เตนาห ‘‘อุจฺเฉทํ สนฺธาย ปุจฺฉตี’’ติฯ เอกตฺตนฺติ สพฺพกาลํ อตฺตสมฺภวํฯ ตถา เจว คหเณน ทฺเวปิ วาทา สสฺสตทิฏฺฐิโย โหนฺติฯ นตฺถิ น โหติฯ ปุถุตฺตํ นานาสภาวํ, เอกรูปํ น โหตีติ วา คหเณน ทฺเวปิ วาทา อุจฺเฉททิฏฺฐิโยติฯ

โลกายติกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ