2. ทุติยทสพลสุตฺตวณฺณนา

[22] ตตฺถาติ ทุติยสุตฺเตฯ ทสหิ พเลหีติ ทสหิ อนญฺญสาธารเณหิ ญาณพเลหิ, ตานิ ตถาคตสฺเสว พลานีติ ตถาคตพลานีติ วุจฺจนฺติฯ กามญฺจ ตานิ เอกจฺจานํ สาวกานมฺปิ อุปฺปชฺชนฺติ, ยาทิสานิ ปน พุทฺธานํ ฐานาฏฺฐานญาณาทีนิ อุปฺปชฺชนฺติ, น ตาทิสานิ ตทญฺเญสํ กทาจิปิ อุปฺปชฺชนฺตีติฯ หตฺถิกุลานุสาเรนาติ วกฺขมานหตฺถิกุลานุสาเรนฯ กาฬาวกนฺติ กุลสทฺทาเปกฺขาย นปุํสกนิทฺเทโสฯ เอส นโย เสเสสุปิฯ ปกติหตฺถิกุลนฺติ คิริจรนทิจรวนจราทิปฺปเภทา โคจริยกาฬาวกนามา สพฺพาปิ พเลน ปากติกา หตฺถิชาติฯ ทสนฺนํ ปุริสานนฺติ ถามมชฺฌิมานํ ทสนฺนํ ปุริสานํฯ เอกสฺส ตถาคตสฺส กายพลนฺติ อาเนตฺวา สมฺพนฺโธฯ เอกสฺสาติ จ ตถา เหฏฺฐากถายํ อาคตตฺตา เทสนาโสเตน วุตฺตํฯ นารายนสงฺฆาตพลนฺติ เอตฺถ นารา วุจฺจนฺติ รสฺมิโย, ตา พหู นานาวิธา อิโต อุปฺปชฺชนฺตีติ นารายนํ, วชิรํ, ตสฺมา นารายนสงฺฆาตพลนฺติ วชิรสงฺฆาตพลนฺติ อตฺโถฯ ตถาคตสฺส กายพลนฺติ ตถาคตสฺส ปากติกกายพลํฯ สงฺคหํ น คจฺฉติ อตฺตโน พลาภาวโต, ตโต เอวสฺส พาหิรกตา ลามกตา จฯ ตทุภยํ ปนสฺส การเณน ทสฺเสตุํ ‘‘เอตญฺหิ นิสฺสายา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ อญฺญนฺติ กายพลโต อญฺญํ ตโต วิสุํเยวฯ ทสสุ ฐาเนสุ ทสสุ ญาตพฺพฏฺฐาเนสุฯ ยาถาวปฏิเวธโต สยญฺจ อกมฺปยํ, ปุคฺคลญฺจ ตํสมงฺคิํ เนยฺเยสุ อธิพลํ กโรตีติ อาห ‘‘อกมฺปนฏฺเฐน อุปตฺถมฺภนฏฺเฐน จา’’ติฯ

ฐานญฺจ ฐานโตติ การณญฺจ การณโตฯ การณญฺหิ ยสฺมา ผลํ ติฏฺฐติ ตทายตฺตวุตฺติตาย อุปฺปชฺชติ เจว ปวตฺตติ จ, ตสฺมา ‘‘ฐาน’’นฺติ วุจฺจติฯ วิปริยาเยน อฏฺฐานนฺติ อการณํ เวทิตพฺพํฯ ตทุภยํ ภควา เยน ญาเณน เย เย ธมฺมา เยสํ เยสํ ธมฺมานํ เหตู ปจฺจยา อุปฺปาทาย, ตํ ตํ ฐานํ, เย เย ธมฺมา เยสํ เยสํ ธมฺมานํ น เหตู น ปจฺจยา อุปฺปาทาย, ตํ ตํ อฏฺฐานนฺติ ปชานาติฯ ตํ สนฺธายาห ‘‘ฐานญฺจ…เป.… ชานนํ เอก’’นฺติฯ กมฺมสมาทานานนฺติ กมฺมํ สมาทิยิตฺวา กตานํ กุสลากุสลกมฺมานํ, กมฺมญฺเญว วา กมฺมสมาทานํฯ ฐานโส เหตุโสติ ปจฺจยโต จ เหตุโต จฯ ตตฺถ คติอุปธิกาลปโยคา วิปากสฺส ฐานํ, กมฺมํ เหตุฯ