เอตฺถ จ อุปฺปนฺนนิโรธกถนโต สสฺสตตํ, นิรุชฺฌนฺตานํ อสติ นิพฺพานปฺปตฺติยํ ยถาปจฺจยํ ปุนูปคมนกถนโต อุจฺเฉทตญฺจ อนุปคมฺม มชฺฌิเมน ภควา ธมฺมํ เทเสติ อิทปฺปจฺจยตานเยนฯ เตน วุตฺตํ ‘‘เอเต…เป.… อนฺเต’’ติอาทิฯ

กจฺจานโคตฺตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. ธมฺมกถิกสุตฺตวณฺณนา

[16] นิพฺพินฺทนตฺถายาติ นิพฺพิทานุปสฺสนาปฏิลาภายฯ สา หิ ชรามรณสีเสน วุตฺเตสุ สงฺขตธมฺเมสุ นิพฺพินฺทนากาเรน ปวตฺตติฯ วิรชฺชนตฺถายาติ วิราคานุปสฺสนาปฏิลาภายฯ สีลโต ปฏฺฐายาติ วิวฏฺฏสนฺนิสฺสิตสีลสมาทานโต ปฏฺฐายฯ โสตาปตฺติยงฺเคหิ สมนฺนาคโต วิวฏฺฏสนฺนิสฺสิตสีเล ปติฏฺฐิโต อุปาสโกปิ ปเคว จตุปาริสุทฺธิสีเล ปติฏฺฐิโต ภิกฺขุ สมฺมาปฏิปนฺโน นามฯ เตนาห ‘‘ยาว อรหตฺตมคฺคา ปฏิปนฺโนติ เวทิตพฺโพ’’ติฯ นิพฺพานธมฺมสฺสาติ นิพฺพานาวหสฺส อริยสฺส มคฺคสฺสฯ อนุรูปสภาวภูตนฺติ นิพฺพานาธิคมสฺส อนุจฺฉวิกสภาวภูตํฯ นิพฺพิทาติ อิมินา วุฏฺฐานคามินิปริโยสานํ วิปสฺสนํ วทติฯ วิราคา นิโรธาติ ปททฺวเยน อริยมคฺคํ, อิตเรน ผลํฯ เอตฺถาติ อิมสฺมิํ สุตฺเตฯ เอเกน นเยนาติ ปฐเมน นเยนฯ ตตฺถ หิ ภควา เตน ภิกฺขุนา ธมฺมกถิกลกฺขณํ ปุจฺฉิโต ตํ มตฺถกํ ปาเปตฺวา วิสฺสชฺเชสิฯ โย หิ วิปสฺสนํ มคฺคํ อนุปาทาวิมุตฺติํ ปาเปตฺวา กเถตุํ สกฺโกติ, โส เอกนฺตธมฺมกถิโกฯ เตนาห ‘‘ธมฺมกถิกสฺส ปุจฺฉา กถิตา’’ติฯ ทฺวีหีติ ทุติยตติยนเยหิฯ ตนฺติ ปุจฺฉํฯ วิเสเสตฺวาติ วิสิฏฺฐํ กตฺวาฯ ยถาปุจฺฉิตมตฺตเมว อกเถตฺวา อปุจฺฉิตมฺปิ อตฺถํ ทสฺเสนฺโต ธมฺมานุธมฺมปฏิปตฺติํ อนุปาทาย วิมุตฺติสงฺขาตํ วิเสสํ ปาเปตฺวาฯ ภควา หิ อปฺปํ ยาจิโต พหุํ เทนฺโต อุฬารปุริโส วิย ธมฺมกถิกลกฺขณํ ปุจฺฉิโต ปฏิจฺจสมุปฺปาทมุเขน ตญฺเจว ตโต จ อุตฺตริํ ธมฺมานุธมฺมปฏิปตฺติํ อนุปาทาวิมุตฺตญฺจ วิสฺสชฺเชสิฯ ตตฺถ ‘‘นิพฺพิทาย…เป.… ธมฺมํ เทเสตี’’ติ อิมินา ธมฺมเทสนํ วาสนาภาคิยํ กตฺวา ทสฺเสสิฯ ‘‘นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหตี’’ติ อิมินา นิพฺเพธภาคิยํ, ‘‘อนุปาทาวิมุตฺโต โหตี’’ติ อิมินา เทสนํ อเสกฺขภาคิยํ กตฺวา ทสฺเสสิฯ เตนาห ‘‘เสกฺขาเสกฺขภูมิโย นิทฺทิฏฺฐา’’ติฯ

ธมฺมกถิกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ