เมนู

10. เถรนามกสุตฺตวณฺณนา

[244] อตีเต ขนฺธปญฺจเกติ อตีเต อตฺตภาเวฯ ฉนฺทราคปฺปหาเนนาติ ฉนฺทราคสฺส อจฺจนฺตเมว ชหเนนฯ ปหีนํ นาม โหติ อนเปกฺขปริจฺจาคโตฯ ปฏินิสฺสฏฺฐํ นาม โหติ สพฺพโส ฉฑฺฑิตตฺตาฯ ตโย ภเวติ อิมินา อุปาทิณฺณกธมฺมานํเยว คหณํฯ สพฺพา ขนฺธายตนธาตุโย จาติ อิมินา อุปาทิณฺณานมฺปิ อนุปาทิณฺณานมฺปิ ทฺวิธา ปวตฺตโลกิยธมฺมานํ คหณํ อวิเสเสตฺวา วุตฺตตฺตาฯ วิทิตํ ปากฏํ กตฺวา ฐิตํ ปริญฺญาภิสมยวเสนฯ เตสฺเววาติ เตภูมกธมฺเมสุ เอวฯ อนุปลิตฺตํ อมถิตํ อสํกิลิฏฺฐํ ตณฺหาทิฏฺฐิสํกิเลสาภาวโตฯ ตเทว สพฺพนฺติ เหฏฺฐา ตีสุปิ ปเทสุ อิธ สพฺพคฺคหเณน คหิตํ เตภูมกวฏฺฏํฯ ชหิตฺวาติ ปหานาภิสมยวเสนฯ ตณฺหา ขียติ เอตฺถาติ ตณฺหกฺขยสงฺขาเต นิพฺพาเน วิมุตฺตํฯ ตมหนฺติ ตํ อุตฺตมปุคฺคลํ เอกวิหาริํ พฺรูมิ ตณฺหาทุติยสฺส อภาวโตฯ เอตฺถ จ ปริญฺญาปหานาภิสมยกถเนน อิตรมฺปิ อภิสมยํ อตฺถโต กถิตเมวาติ ทฏฺฐพฺพํฯ

เถรนามกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

11. มหากปฺปินสุตฺตวณฺณนา

[245] มหากปฺปิโนติ ปูชาวจนเมตํ ยถา ‘‘มหาโมคฺคลฺลาโน’’ติฯ ตถารูปนฺติ ‘‘พุทฺโธ ธมฺโม’’ติอาทิกํ คุณวิเสสวนฺตปฏิพทฺธํฯ สาสนนฺติ เทสนฺตรโต อาคตวจนํฯ ชงฺฆวาณิชาติ ชงฺฆจาริโน วาณิชาฯ กิญฺจิ สาสนนฺติ อปุพฺพปวตฺติทีปกํ กิญฺจิ วจนนฺติ ปุจฺฉิฯ ปีติ อุปฺปชฺชิ ยถา ตํ สุจิรํ กตาภินีหารตาย ปริปกฺกญาณสฺสฯ อปริมาณํ คุณสฺส อปริมาณโต สพฺพญฺญุคุณปริทีปนโต, เสสรตนทฺวเย นิยฺยานิกภาวทีปนโต ทิฏฺฐิสีลสามญฺเญน สํหตภาวทีปนโตติ วตฺตพฺพํฯ ยถานุสิฏฺฐํ ปฏิปชฺชมาเน อปายทุกฺขโต สํสารทุกฺขโต จ อปตนฺเต ธาเรตีติ ธมฺโมฯ สุปริสุทฺธทิฏฺฐิสีลสามญฺเญน สํหโตติ สงฺโฆติฯ รตนตฺโถ ปน ติณฺณมฺปิ สทิโส เอวาติฯ

นวสตสหสฺสานิ อทาสิ เทวีฯ ตุมฺเหติ ราชินิํ คารเวน พหุวจเนน วทติฯ ราโคติ อนุคจฺฉนฺตราโคฯ

ชนิเตติ กมฺมกิเลเสหิ นิพฺพตฺติเตฯ กมฺมกิเลเสหิ ปชาตตฺตา ปชาติ ปชาสทฺโท ชนิตสทฺเทน สมานตฺโถติ อาห – ‘‘ชนิเต, ปชายาติ อตฺโถ’’ติฯ อฏฺฐหิ วิชฺชาหีติ อมฺพฏฺฐสุตฺเต (ที. นิ. 1.278) อาคตนเยนฯ

ตตฺถ หิ วิปสฺสนาญาณมโนมยิทฺธีหิ สห ฉ อภิญฺญา ‘‘อฏฺฐ วิชฺชา’’ติ อาคตา ตปติ ปฏิปกฺขวิธมเนน วิชฺโชตติ, ตํ สูริยสฺส วิโรจนนฺติ อาห – ‘‘ตปตีติ วิโรจตี’’ติฯ ฌานํ สมาปชฺชิตฺวา สมาหิเตน จิตฺเตน วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา ผลสมาปตฺติํ สมาปชฺชิตฺวา นิสินฺโนติ อาห – ‘‘ทุวิเธน ฌาเนน ฌายมาโน’’ติฯ สพฺพมงฺคลคาถาติ สพฺพมงฺคลาวิโรธี คาถาติ วทนฺติฯ ตถา หิ วทนฺติ –

‘‘มงฺคลํ ภควา พุทฺโธ, ธมฺโม สงฺโฆ จ มงฺคลํ;

สพฺเพสมฺปิ จ สตฺตานํ, ส ปุญฺญวิตมงฺคล’’นฺติฯ

ปูชํ กาเรตฺวา เอกํ อคาริกธมฺมกถิกํ อุปาสกํ อาหฯ เอตฺถ จ ‘‘ฌายี ตปตี’’ติ อิมินา อารมฺมณูปนิชฺฌานานํ คหิตตฺตา ธมฺมรตนํ คหิตเมวฯ ‘‘พฺราหฺมโณ’’ติ อิมินา สงฺฆรตนํ คหิตเมวฯ พุทฺธรตนํ ปน สรูเปเนว คหิตนฺติฯ

มหากปฺปินสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

12. สหายกสุตฺตวณฺณนา

[246] สมฺมา สํสนฺทนวเสน เอติ ปวตฺตตีติ สเมติ, สมฺมาทิฏฺฐิอาทิฯ สมฺมา จิรรตฺตํ จิรกาลํ สเมติ เอเตสํ อตฺถีติ จิรรตฺตํสเมติกาฯ เตนาห ‘‘ทีฆรตฺต’’นฺติอาทิฯ อิทานิ อิเมสนฺติ เอตรหิ เอเตสํฯ อยํ สาสนธมฺโม อชฺฌาสยโต ปโยคโต จ สมฺมา สํสนฺทติ สเมติ, ตสฺมา มชฺเฌ ภินฺนํ วิย สมเมว น วิสทิสํฯ กิญฺจ ตโต เอว พุทฺเธน ภควตา ปเวทิตธมฺมวินเย เอเตสํ ปฏิปตฺติสาสนธมฺโม โสภติ วิโรจตีติ อตฺโถฯ อริยปฺปเวทิเตติ อริเยน สมฺมาสมฺพุทฺเธน สมฺมเทว ปกาสิเต อริยธมฺเมฯ สมฺมเทว สมุจฺเฉทปฏิปฺปสฺสทฺธิวินยานํ วเสน สุฏฺฐุ วินีตา สพฺพกิเลสทรถปริฬาหานํ วูปสเมนฯ

สหายกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สารตฺถปฺปกาสินิยา สํยุตฺตนิกาย-อฏฺฐกถาย

ภิกฺขุสํยุตฺตวณฺณนาย ลีนตฺถปฺปกาสนา สมตฺตาฯ

นิฏฺฐิตา จ สารตฺถปฺปกาสินิยา

สํยุตฺตนิกาย-อฏฺฐกถาย นิทานวคฺควณฺณนาฯ